UNESCO-ja ka shprehur shqetësimin për vendimin e autoriteteve turke, për ta shndërruar bazilikën e vjetër të Shën Sofisë në një xhami dhe kujtoi se anëtarësimi i saj në sitin e trashëgimisë botërore është për shkak të statusit të saj si muze. Organizata për Arsimin, Shkencën dhe Kulturën (UNESCO), përgjegjëse për deklaratat e “Trashëgimisë Botërore”, tregoi se çdo modifikim duhet të dorëzohet për t’u shqyrtuar nga ekspertët e saj dhe të mos kundërshtojë vlerën e jashtëzakonshme universale të mbishkruar.
Shën Sofia është pjesë e “Zonave Historike të Stambollit” dhe si e tillë u shpall një sit i Trashëgimisë Botërore në vitin 1985, pesëdhjetë vjet pasi shteti turk e njohu tempullin si muze. Presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdogan, nënshkroi të premten që shkoi dekretin që e kthen atë në një xhami. “UNESCO ka komunikuar shqetësimet e saj për Republikën e Turqisë në disa e-mail-e.
Ne u kërkojmë autoriteteve turke që të fillojnë një dialog para se të marrin ndonjë vendim që mund të dëmtojë vlerën universale të vendit”, tha organizata. Ajo shtoi se çdo mbishkrim në listën e Trashëgimisë Botërore mbart “zotime dhe detyrime ligjore”, të cilat ndodhin sepse shteti parandalon “çdo modifikim që kërcënon vlerën e jashtëzakonshme universale të pasurisë së mbishkruar”.
Në rast të një ndryshimi, do të duhet t’i komunikohet UNESCO-s dhe, nëse është e nevojshme, të ekzaminohet nga Komiteti përkatës. Organizata kujton se Stambolli u përfshi në atë listë, veçanërisht për të qenë një shembull i “integrimit unik të kryeveprave arkitektonike që pasqyrojnë takimin e Evropës dhe Azisë për disa shekuj”. Përveç kësaj, akti i regjistrimit thotë se “Shën Sofia është bërë model për një familje të tërë kishash dhe, më vonë, të xhamive”.
Për këtë arsye, shton UNESCO, “Shën Sofia ka një vlerë të rëndësishme simbolike, historike dhe universale”. Për organizatën është thelbësore që komunitetet e ndryshme të kenë një pjesëmarrje “efektive, gjithëpërfshirëse e të barabartë” në mënyrë që trashëgimia të garantohet dhe të ruhet karakteri i saj unik.
“Kjo kërkesë i shërben mbrojtjes dhe transmetimit të vlerës së jashtëzakonshme universale të trashëgimisë, dhe është e natyrshme në frymën e Konventës së Trashëgimisë Botërore,” tha ai. Përtej vlerës së trashëgimisë, Këshilli Botëror i Kishave, i cili grupon rreth 350 kisha të krishtera jokatolike në të gjithë botën, shprehu “dhimbjen dhe zhgënjimin” e tij me vendimin për shndërrimin e bazilikës Shën Sofia në Stamboll në një xhami, njoftuar të premten nga presidenti i Turqisë.
Në një letër drejtuar presidentit turk, sekretari i përgjithshëm i këshillit ekumenik, Ioan Sauca, kujtoi se që nga viti 1934 Santa Sofía ka qenë “një vend i hapur takimi dhe frymëzimi për njerëzit e të gjitha kombeve dhe feve”. Ai shtoi se bazilika ishte shembull i angazhimit të Turqisë” ndaj sekularizmit, përfshirjes dhe dëshirës për t’i lënë pas konfliktet e së kaluarës”./Burimi: lavanguardia.com/Bl.Ba/Fjala.al
