Ky është sistemi kinez i kreditimit social, mjeti i kontrollit dhe i vlerësimit që nuk i pëlqen botës perëndimore.
E dini kur e vlerësojmë një hotel apo restorant që kemi vizituar me një pikë deri në pesë yje? Kina ka testuar prej shtatë vitesh një sistem të ngjashëm që nuk gjykon ndërtesat dhe vendet, por njerëzit: quhet sistemi i kreditimit social (SCS), dhe vitet e fundit ka qenë objektiv i kritikave të shumta nga bota perëndimore. Edhe në Itali, RAI ka treguar për këtë lojë me pikë distopike që i ngjan aq shumë një episodi të serialit Netflix Black Mirror : pyetja, megjithatë, është më e ndërlikuar se si e kanë përshkruar mediat ndër vite. Një artikull nga Wired nënvizon nuancat e ndryshme të këtij sistemi kontrolli të vendosur nga qeveria kineze, i cili nuk është ende plotësisht funksional dhe nuk është uniform në nivel kombëtar.
Objektivi i sistemit është të “nxisë veprimet e mira” (ose ato që konsiderohen si të tilla) nëpërmjet dhënies së krediteve dhe të dekurajojë të këqijat duke i hequr ato. Një nga gabimet kryesore të kryera nga media vitet e fundit është ngatërrimi i versioneve korporative dhe private të sistemit të kreditimit me atë zyrtar të qeverisë.
SCS u përdor gjithashtu gjatë Covid-it për të identifikuar dhe gjobitur ata që nuk respektuan masat kufizuese: në shumë qytete, ata që shkelën karantinën dhe refuzuan t’u matej temperatura e trupit u shtuan në listën e zezë.
Pjesëmarrja në sistemet e kredive sociale private ose shtetërore është teknikisht vullnetare, por ka stimuj për ata që vendosin të bashkohen, dhe stimuj për ata që refuzojnë të marrin pjesë.
Ideja është që SCS do të zgjerohet në mbarë vendin një ditë dhe që çdo shtetas kinez të lidhet me një numër identifikimi, të lidhur me një regjistër personal, për t’u përdorur për të kontrolluar “rekordin e sjelljes” të tyre kur blejnë një biletë avioni ose nxjerrin një hipotekë : ata që i detyrohen qeverisë, për shembull, nuk do të mund ta bëjnë asnjërën.
Megjithatë, rreziku është që SCS të bëhet mjeti i censurës dhe kontrollit të një qeverie që tashmë është mjaft autoritare.
Një frikë tjetër është se SCS mund të përkeqësojë pabarazitë sociale, duke ndarë shoqërinë dhe duke krijuar klasa të të margjinalizuarve.
SCS është mjeti më i fundit i kontrollit të përdorur nga qeveria kineze për të monitoruar sjelljen e qytetarëve të saj: në një taksi, në rrugë, në supermarket, dikush vëzhgohet gjithmonë nga syri i kamerave (170 milionë në të gjithë vend), që falë njohjes së fytyrës janë në gjendje të identifikojnë një person në vetëm shtatë minuta kudo që janë.
