Mbreti Salman, sundimtari i Arabisë Saudite, hoqi ndalimin e vozitjes për gratë, një kufizim që ishte simbol i represionit të cilën gratë ende e vuajnë në vend dhe që të kujton ato të cilat 100 vjet më parë ishin të përhapura edhe në Perëndim.
Arabia Saudite, vendi i fundit në botë që ndalonte gratë të drejtonin makinën, e ka hequr përfundimisht këtë ligj që dukej se kishte dalë nga shekulli i kaluar. Lajmi, i papritur jo vetëm mund të na kënaqë, por na kujton se si edhe në Itali gratë kanë mundur të gëzojnë disa të drejta vetëm pas vitesh të gjata betejash dhe pritjesh: kanë votuar prej më pak se 100 vjet, munden vetëm të jetë gjykatëse prej 54 vitesh dhe ushtarake prej 18 vitesh.
GRATË PAS RROTËS. Për më tepër, duke mbetur në temën e makinave, Perëndimi ishte një shembull i të drejtave të barabarta dhe mundësive të barabarta. Në të vërtetë diçka më shumë: personi i parë që bëri një udhëtim të vërtetë me makinë ishte një grua, Bertha Benz, gruaja e inxhinierit gjerman, “babai” i makinës së parë. Në vitin 1888 (30 vjet më herët se e drejta për të votuar për gratë në Gjermani, e cila iu dha vetëm në vitin 1918), ajo hipi në makinën e burrit të saj, një Benz Patent-Motorwagen model III, dhe voziti rreth 100 kilometra në shoqërinë e 4 fëmijëve të tij. Megjithatë, në Itali, gruaja e parë që mori leje drejtimi ishte Ernestina Prola. Ishte viti 1907 dhe nuk kishte ndalime të veçanta për gratë.
NJË SHEKULL ME TË DREJTA. E drejta për të drejtuar një makinë, megjithatë, nuk ishte as e krahasueshme me atë të zgjedhjes së përfaqësuesve politikë, për të cilën gratë italiane duhej të prisnin deri në vitin 1946. Dekreti mbretëror nr. 164 i 4 majit 1898 refuzoi votën administrative për “analfabetët, të ndaluarit, të paaftët, me burgim të përjetshëm, lypsat dhe gratë”. Në vitin 1912, liberali Giovanni Giolitti prezantoi të drejtën universale të votës për meshkujt, por ua bllokoi rrugën grave. Ai i tha Dhomës, se shtimi i gjashtë milionë grave në elektorat ishte “një kërcim në errësirë”.
E drejta e votës për gratë në Itali erdhi vetëm në vitin 1946, 34 vjet pas burrave. Dhe rasti i parë në të cilin ata mund ta ushtronin nuk ishte – siç besohet zakonisht – referendumi i 2 qershorit 1946 midis monarkisë dhe republikës, por zgjedhjet administrative disa muaj më parë.
Kaluan edhe 15 vite të tjera para se dyert e trupit diplomatik dhe të drejtësisë të ishin të hapura edhe për seksin femër: sepse deri në atë moment, në fakt, kualifikimet e grave nuk garantonin akses në të gjitha profesionet.
RIKTHIMI I MASKILIZMIT. Kufizimet nuk kanë të bëjnë vetëm me të drejtat civile, por edhe të gjitha ato që kanë të bëjnë me sferën financiare, pasurore dhe studimore. Sipas Kodit të Familjes të vitit 1865, gratë nuk kishin të drejtën për të ushtruar mbrojtje ndaj fëmijëve të tyre legjitimë, aq më pak të drejtën për t’u pranuar në poste publike. Nëse ishin të martuar, paratë e fituara nga puna e tyre menaxhoheshin me ligj nga burri; nëse ishin të pamartuar nga babai i tyre.
Neni 486 i Kodit Penal të vitit 1889 parashikonte një dënim me burg nga tre muaj deri në dy vjet për gruan kurorëshkelëse, ndërsa bashkëshorti i saj dënohej vetëm në rastin e konkubinimit.
Pranimi i grave në shkolla të mesme, gjimnaze dhe universitete u bë vetëm në 1874 (nga 1877 deri në 1900 kishte 224 të diplomuara).
GRUAJA FASHISTE. Me fashizmin, – ndërkohë që gratë angleze kishin pushtuar përfundimisht të drejtën për të zgjedhur dhe për t’u zgjedhur, – të drejtat e grave në Itali bënë një hap prapa: mësueset u përjashtuan nga postet e profesorëve të letërsisë dhe filozofisë në shkollat e mesme dhe tarifat e shkollës për studentet femra u dyfishuan.
U krijuan detyra pune të përshtatshme për gratë: daktilografiste, operatore telefonike, stenografë, sporteliste kartëmonedhash dhe biletash, sekretare, lajmëruese, arkëtare, shitëse dyqanesh dhe rrobaqepëse (me Dekretin Mbretëror 838 të 29 korrikut 1939).
Barazia ligjore formale erdhi me Kushtetutën e vitit 1948 e cila vendos barazinë e qytetarëve pa dallim gjinie (neni 3), barazinë e bashkëshortëve në lidhje me fëmijët (nenet 29 dhe 39) dhe barazinë midis burrave dhe grave në punë (neni. 51). Më pas vijuan ligjet e frymëzuara nga kriteret e reja kushtetuese; atë për shpërblimin e barabartë midis burrave dhe grave, në vitin 1956 dhe atë për pranimin e grave në të gjitha funksionet publike (1963), duke përfshirë Gjyqësorin dhe me përjashtim të Policisë, Policisë së Financës dhe Forcave të Armatosura.
KRIM PËR NDER. Një nga ligjet që zgjati më shumë për t’u shfuqizuar ishte ai që kishte të bënte me të ashtuquajturën “vrasje nderi”, e futur në vitin 1930 nga kodi Rocco dhe që parashikonte uljen e një të tretës së dënimit për këdo që vriste një grua për të mbrojtur nderin e tij ose të familjes së tij. Së pari u desh një referendum për divorcin (1974), reforma e ligjit familjar (1975) dhe referendumi për abortin (1978). Vetëm më vonë, në vitin 1981, dispozitat e vrasjes për nder u shfuqizuan.
NË OLIMPIADË. Në fushën sportive gjërat ishin po aq të komplikuara. Në Olimpiadën e parë moderne (1896) gratë u përjashtuan. Pjesëmarrja e tyre, sipas themeluesit de Coubertin, do të ishte “jopraktike, jo interesante, e shëmtuar dhe e pasaktë”. Ato u pranuan për herë të parë në Lojërat Olimpike të Parisit të vitit 1900, duke konkurruar në disiplina të tilla si golfi dhe tenisi në lëndinë. Vetëm në vitin 1928, në Lojërat e Amsterdamit, gratë morën pjesë në garat e para olimpike të grave në gjimnastikë dhe atletikë. Megjithatë, me kalimin e viteve, femrat u përfshinë gjithnjë e më shumë në disiplina deri në Lojërat Olimpike të Londrës 2012 kur me futjen e boksit për femra, nuk ka më sporte nga të cilat femrat janë të përjashtuara.
Burimi: focus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
