Prej kohësh dihet se litosfera e Tokës – domethënë “shtresa” më e jashtme dhe “e ngurtë” e planetit tonë, 70 deri në 110 km e trashë, e cila përfshin koren dhe mantelin e jashtëm – është e ndarë në shumë pllaka të cilat janë në lëvizje të vazhdueshme, duke rrjedhur mbi një shtresë më materiali plastik që përbën astenosferën .
Tani një model i ri na tregon në mënyrë më të detajuar karakteristikat e ndarjeve midis një pllake dhe tjetrës dhe gjithashtu tregon praninë e grumbujve të rinj: nga njëra anë kjo na jep informacion të ri mbi historinë e Tokës, nga ana tjetër ndihmon për të kuptuar më mirë rreziqet natyrore, të lidhura me mundësinë e tërmeteve dhe shpërthimeve vullkanike, të cilave u nënshtrohen zona të caktuara.
“Puna jonë,” shpjegon Derrick Hasterok, i Departamentit të Shkencave të Tokës në Universitetin e Adelaide, i cili drejtoi ekipin që prodhoi modelin e ri, “u fokusua kryesisht në konfigurimin e zonave kufitare midis pllakave që tani rezultojnë të jenë shumë ndryshe nga sa ishin konceptuar deri më tani”.
Në veçanti, studimi nxori në pah faktin se zonat kufitare midis pllakave (deri tani konsiderohen një prani pothuajse e parëndësishme) përfaqësojnë pothuajse 16 për qind të kores së tokës dhe një përqindje akoma më të lartë, e barabartë me 27 për qind, të kontinenteve. U zbulua gjithashtu se numri i përplasjeve të pllakave që shkaktuan, me një fenomen të quajtur orogjeni, vargmalet malore si Alpet apo Himalajet, ishte shumë i lartë.
Më saktësisht, shpjegon Hasterok, “ne kemi zbuluar ekzistencën e të paktën 26 orogjenezave që kanë lënë gjurmë në arkitekturën e sotme të litosferës. Shumë prej tyre, por jo të gjitha, janë të lidhura me formimin e superkontinenteve. Superkontinente janë ato situata në të cilat e gjithë korja e tokës që del nga deti është e përqendruar në një ishull të vetëm të pamasë, siç ndodhi për shembull për Pangea, që besohet se përfshin të gjitha tokat e shfaqura të planetit, përpara ndarjes që kanë aktualisht kontinentet.
Ky studim, i publikuar në revistën Earth-Science Reviews , na lejon të përditësojmë hartat e pllakave tektonike, duke ofruar një paraqitje më të saktë të arkitekturës së Tokës, por ka edhe aplikime të tjera: “Modeli i ri”, thotë Hasterok. “Shpjegon më mirë hapësirën e shpërndarjes së 90% të tërmeteve dhe 80% të vullkaneve në dy milionë vitet e fundit, ndërkohë që modelet ekzistuese përbënin vetëm 65% të tërmeteve”.
Prandaj, mund të përdoret për të analizuar më mirë rreziqet që lidhen me fenomene të mëdha gjeologjike ose, për shembull, për të marrë informacion më të detajuar mbi zonat ku duhet të kryhen kërkime minerare ku përplasen grumbujt.
