Anijet e marinës amerikane dhe iraniane për pak u rrëzuan të hënën pasi tre skafe kaluan pranë anijeve luftarake amerikane me shpejtësi të lartë.
Marina amerikane tha se një nga tre anijet e shpejta të Gardës ishte kokë më kokë me anijen patrulluese të klasës Cyclone USS Sirocco përpara se të ndryshonte kursin.
Luftanija e Marinës duhej të lëshonte një flakë paralajmëruese për të larguar skafin e Gardës Revolucionare iraniane që vinte drejt e në të përpara se të kthehej gjatë një takimi të tensionuar në ngushticën strategjike të Hormuzit, thanë zyrtarët të martën.
Incidenti i së hënës që përfshin Gardën dhe Marinën vjen pasi tensionet mbeten të larta për negociatat e ngecura mbi marrëveshjen e prishur bërthamore të Iranit me fuqitë botërore dhe ndërsa Teherani pasuron uraniumin më afër se kurrë në nivelet e armëve nën mbikëqyrjen ndërkombëtare në rënie.
Ndërkohë, mbikëqyrësi bërthamor i Kombeve të Bashkuara tha se Irani tani planifikon të pasurojë uranium përmes një grupi të dytë centrifugash të avancuara në objektin e tij nëntokësor ‘Fordo’ në mes të bllokimit.
Anija patrulluese e klasës Cyclone USS Sirocco dhe ekspedita e transportit të shpejtë të klasës Spearhead, USNS Choctaw County u gjendën në një takim të ngushtë me tre varka të shpejta iraniane ndërsa kalonin përmes ngushticës së Hormuzit për të hyrë në Gjirin Persik, tha Marina.
Në pamjet e publikuara nga Flota e 5-të e Marinës me bazë në Bahrein, një roje me shpejtësi të lartë Boghammar shihet duke u kthyer kokë më kokë drejt Sirokut.
Sirocco i bie në mënyrë të përsëritur borisë në Boghammar, i cili kthehet mbrapsht. E shtëna me flakë mund të dëgjohet, por nuk shihet, ndërsa Boghammar kalon Sirokun me flamurin iranian që fluturon sipër tij.
Marina tha se Boghammar erdhi 50 metra nga Sirocco, duke rritur rrezikun që anijet të përplasen me njëra-tjetrën.
“Veprimet e Gardës nuk përmbushnin standardet ndërkombëtare të sjelljes profesionale ose të sigurt detare, duke rritur rrezikun e llogaritjes së gabuar dhe përplasjes”, tha Marina.
Irani nuk e pranoi menjëherë incidentin në rrugën ujore strategjike – një e pesta e të gjithë naftës së tregtuar kalon përmes ngushticës.
Marina tha veçmas për Associated Press se ky shënoi incidentin e dytë të ashtuquajtur ‘të pasigurt dhe joprofesional’ që pati me Iranin në muajt e fundit.
Më 4 mars, tre anije të Gardës patën një përplasje të tensionuar për më shumë se dy orë me anijet e Marinës dhe të Rojës Bregdetare të SHBA-së ndërsa po udhëtonin nga Gjiri Persik përmes ngushticës, tha Marina.
Shahin Gobadi i Komitetit të Punëve të Jashtme të Këshillit Kombëtar të Rezistencës së Iranit, i lidhur me grupet opozitare, tha se “krijimi i kaosit” në Gjirin Persik dhe në të gjithë rajonin ka qenë “një shtyllë e mbijetesës dhe krijimit të shtetit të regjimit iranian” që nga koha e tij.
“Nuk mund të gjendet ndonjë periudhë e zgjatur që regjimi iranian të mos jetë përfshirë drejtpërdrejt në një akt piraterie ose në krijimin e një krize në rajon gjatë 40 viteve të fundit,” tha ai.
Gobadi shtoi se kishte pasur një rritje të madhe në ekzekutime dhe shtypje që nga vendosja e Ebrahim Raisi-t si president nga lideri suprem në vitin 2021.
“Dy prerësit e Rojës Bregdetare të SHBA-së lëshuan paralajmërime të shumta nëpërmjet radios urë më urë dhe vendosën flakë paralajmëruese,” tha Marina.
Marina nuk dha detaje se pse nuk njoftoi incidentin e mëparshëm, veçanërisht pasi një anije më e madhe iu afrua edhe më shumë një luftanijeje amerikane.
Irani dhe fuqitë botërore ranë dakord në vitin 2015 për marrëveshjen bërthamore, e cila pa Teheranin të kufizonte në mënyrë drastike pasurimin e uraniumit në këmbim të heqjes së sanksioneve ekonomike.
Në vitin 2018, presidenti i atëhershëm Donald Trump e tërhoqi në mënyrë të njëanshme Amerikën nga marrëveshja, duke rritur tensionet në të gjithë Lindjen e Mesme më të gjerë dhe duke shkaktuar një sërë sulmesh dhe incidentesh.
Bisedimet në Vjenë për ringjalljen e marrëveshjes kanë qenë në një “pauzë” që nga marsi. Që nga rënia e marrëveshjes, Irani ka përdorur stoqe në rritje të shpejtë të uraniumit të pasuruar.
Edhe në fillim të këtij muaji, Irani hoqi 27 kamera vëzhgimi të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike të OKB-së. Kreu i agjencisë paralajmëroi se mund t’i jepte një ‘goditje fatale’ marrëveshjes bërthamore.
Tashmë, Irani ka një kaskadë IR-6 që operon në Fordo, afër qytetit të shenjtë të Qom, rreth 55 milje në jugperëndim të Teheranit. Ato pasurojnë pastërtinë deri në 20%.
IAEA tha se Irani nuk i ka treguar ende nivelin në të cilin do të pasurohet kaskada e dytë. Irani ende nuk e ka pranuar publikisht kaskadën e re.
Marrëveshja bërthamore e vitit 2015 ndaloi çdo pasurim në Fordo. I mbrojtur nga malet, objekti
Mes tensioneve, Izraeli dyshohet se ka kryer një sërë sulmesh brenda dhe jashtë Iranit që synojnë vendin, duke përfshirë vrasjen e arkitektit të programit të tij bërthamor ushtarak dikur me një mitraloz të telekomanduar.
Të martën, agjencia shtetërore e lajmeve IRNA citoi prokurorin e provincës juglindore të Iranit Sistan dhe Baluchistan të pretendonte se tre persona të arrestuar në prill atje me dyshimin se punonin me agjencinë e inteligjencës izraelite Mossad donin të vrisnin shkencëtarët bërthamorë iranianë.
Është e paqartë pse të tre do të kishin qenë në Sistan dhe Baluchistan, i cili nuk ka objekte bërthamore.
Provinca e trazuar që kufizohet me Afganistanin dhe Pakistanin përballet me sulme sporadike nga grupet e armatosura kryengritëse.
Lajmi vjen pasi burime të opozitës në mërgim akuzuan Iranin për ngritjen e një komiteti për të mashtruar mbikëqyrësin bërthamor të OKB-së dhe për të ndërtuar pajisje të afta për të treguar armët bërthamore në fshehtësi.
Këshilli Kombëtar i Rezistencës së Iranit (NCRI) akuzoi Republikën Islamike për zhvillimin e të ashtuquajturve ‘detonatorë me tela shpërthyese’ duke i dërguar OKB-së dokumente të falsifikuara që deklaronin se ato duheshin për shpimin e naftës.
Pajisjet mund të përdoren për shpërthimin e armëve bërthamore të tipit shpërthyes dhe monitorohen nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike e OKB-së (IAEA).
Anëtari i komitetit të punëve të jashtme të NCRI, Shahin Gobadi tha se qëllimi i Iranit ishte “të mashtronte komunitetin ndërkombëtar” për të “parandaluar ekspozimin e objektivit të tij ogurzi për të marrë bombën bërthamore “.
Teherani kishte falsifikuar dokumente dhe kishte shkëmbyer komunikim midis Ministrisë së Naftës dhe Ministrisë së Mbrojtjes për të vërtetuar se detonatorët me tela shpërthyese (EBWs) ishin prodhuar dhe përdorur për shpime nafte, sipas NCRI.
Por ajo tha se Kompania Kombëtare Iraniane e Shpimit nuk ka marrë as një nga detonatorët EBW të prodhuar nga Ministria e Mbrojtjes.
Më 8 qershor, OKB miratoi një projekt-rezolutë duke kritikuar Iranin për dështimin për të shpjeguar plotësisht gjurmët e uraniumit në vendet e padeklaruara.
Izraeli akuzoi Iranin për pastrimin e uraniumit në vendet në ndërtim pranë centralit të tij bërthamor Natanz.
Në vitin 2002, NCRI ekspozoi më parë një vend sekret të pasurimit të uraniumit në Natanz dhe një reaktor të ujit të rëndë në Arak.
Shtetet e Bashkuara, Franca, Britania e Madhe dhe Gjermania vendosën projekt-rezolutën në bordin, e cila kaloi të mërkurën.
Projektligji është i pari që kritikon Iranin që nga qershori 2020, kur tensionet ishin të nxehta për tentativën për ringjalljen e marrëveshjes bërthamore.
Ministritë e Jashtme të katër vendeve perëndimore lëshuan një deklaratë të përbashkët duke dënuar “bashkëpunimin e pamjaftueshëm të Iranit me IAEA për çështje serioze dhe të pazgjidhura mbrojtëse”, në lidhje me aktivitetet e tij bërthamore.
Autoritetet iraniane kanë pranuar gjithashtu planet për të testuar raketën e saj të re me lëndë djegëse të ngurtë pasi fotografitë satelitore treguan përgatitjet në një platformë lëshimi në shkretëtirë të përdorur më parë në program.
Republika Islamike do të lëshojë raketën e saj me satelit Zuljanah edhe dy herë të tjera pas kryerjes së një lëshimi të mëparshëm, citoi agjencia shtetërore e lajmeve IRNA të thoshte zëdhënësi i Ministrisë së Mbrojtjes, Ahmad Hosseini.
Një grup imazhesh tregonte një raketë në një transportues, duke u përgatitur për t’u ngritur dhe vendosur në një kullë lëshimi. Një imazh i mëvonshëm tregoi raketën me sa duket në kullë.
Megjithëse nuk është e qartë se kur do të bëhet lëshimi, ngritja e një rakete zakonisht do të thotë që një lëshim është i afërt.
