Epilepsia është një çrregullim i sistemit nervor qendror (çrregullim neurologjik) në të cilin aktiviteti i qelizave nervore në tru përhapet, duke shkaktuar konvulsione, ose sjellje të pazakontë, ndjesi dhe ndonjëherë humbje të vetëdijes. Simptomat e epilepsisë mund të ndryshojnë shumë nga personi në person. Disa njerëz me epilepsi thjesht duken sikur po shikojnë në hapësirë për disa sekonda gjatë një konvulsioni, ndërsa të tjerët kanë kontraktime të përsëritura në krahët dhe këmbët e tyre. Pothuajse 10% e të gjithë njerëzve mund të kenë një krizë unike në një moment të jetës së tyre. Megjithatë, një krizë e vetme nuk do të thotë që keni epilepsi. Duhen të paktën dy kriza të paprovokuara për të vendosur një diagnozë. Edhe krizat e lehta mund të kërkojnë trajtim, sepse ato mund të jenë të rrezikshme gjatë aktiviteteve të tilla si ngarje ose noti. Mjekimi, ose ndonjëherë kirurgjia, mund të kontrollojë krizat në 80% të njerëzve me epilepsi. Disa fëmijë me epilepsi gjithashtu mund ta kalojnë gjendjen e tyre me kalimin e kohës.
Simptomat e Epilepsisë
Krizat epileptike manifestohen kryesisht nga:
Konvulsione dhe dridhje në krahë dhe këmbë dhe hapje dhe mbyllje e shpejtë e syve ose dridhje në sy që duket se kthehen
Mpirje sikur rryma po kalon nëpër trup
Dëmtime të shikimit, nuhatjes dhe dëgjimit
Vështirësi në të folur dhe çrregullime të të folurit, konfuzion gjuhësor
Mospërmbajtje urinare ose fekale
Kriza mund të jetë atonike, domethënë, lidhet me mungesën e plotë të tonit muskulor ku pacienti bie fjalë për fjalë në tokë. Sjellja e një njeriu epileptikë nga një tjetër epileptikë është shumë e ndryshme, pasi simptomat lidhen me zonën e trurit që është prekur. Gjithashtu, një konvulsion mund të shoqërohet me humbje të vetëdijes. Janë regjistruar sjellje të çuditshme si shikimi në pafundësi, imitimi i lëvizjes së përtypjes, ecja në mënyrë rrethore, edhe kështu në vazhdim. Epilepsia mund të shfaqet edhe gjatë gjumit, gjatë fazës REM, si një çrregullim të vëmendjes që fokusohet në lobin frontal.
Faktorë që Ndikojnë në Epilepsinë
- Hemorragjia e trurit
- Tumorët e trurit
- Goditjet
- Meningjiti
- Dëmtim në kokë
- Marrja e ilaçeve ose opioideve
- Sëmundja e Alzheimerit
- Mosha
- Historiku Mjekësor Familjar
- Demenca
- Infeksionet e trurit
- Sëmundje të tjera vaskulare
- Konvulsionet në fëmijëri
- Sindroma e tërheqjes së alkoolit
- Abuzimi i drogës
Sindroma e abuzimit me substanca
Një çekuilibër elektrolit
Ethe
Përsa i përket trashëgimisë, nuk ka një përgjigje të saktë nëse epilepsia mund të ndodhë për shkak të një gjeni. Rritja e gjasave janë që trashëgimia të shoqërohet me epilepsi, në konvulsione të gjeneralizuara që prekin të dy hemisferat e trurit.
Cili është ndryshimi midis një krize epileptike dhe Epilepsisë?
Kriza është një episod që mund të ndodhë një herë në jetë dhe të mos ndodhë më kurrë. Epilepsia është një sëmundje në të cilën njeriu shpesh ka kriza epileptike. Pikëpamja moderne neurologjike është se çdo person ka “të drejtë” të ketë një episod krizash, pa kjo do të thotë që në pjesën tjetër të jetës së tij ose të saj ai ose ajo do të ketë episode të tjera krizash (d.m.th., epilepsi).
Çfarë Formash Mund të Ketë një Krizë Epileptike?
Dallimi më i rëndësishëm është midis krizave epileptike të gjeneralizuara dhe atyre fokale. Krizat e përgjithësuara prekin të gjithë trurin ndërsa ato fokale prekin një pjesë të trurit.
Krizat kryesore epileptike të gjeneralizuara janë:
Mungesa ose e quajtur ndryshe petit mal: manifestohet me hapje/mbyllje të shpejtë të qepallave ose me një vështrim të thjeshtë në vakum. Tonik-klonike ose i quajtur ndryshe grand mal: manifestohet për shembull, me ulërima, humbje të vetëdijes, rënie në tokë ose lëvizje të papritura të gjymtyrëve (konvulsione). Krizat tonike janë ato që imagjinon kur dëgjon për kriza.
Krizat kryesore fokale janë:
Kriza të thjeshta fokale: zakonisht përfshijnë një pjesë të trurit, domethënë, kriza fokale nuk përhapet dhe pacienti nuk tregon humbje të vetëdijes. Mund të manifestohet, për shembull, me çrregullime estetike ose çrregullime të nuhatjes. Kriza komplekse fokale: pacienti shfaqet me çrregullime mendore ose humbje të vetëdijes. Në mënyrë dytësore të përgjithësuara: domethënë, ato fillojnë në mënyrë fokale (nga një pikë e trurit) dhe përhapen në të gjithë trurin. Një formë e krizave janë, për shembull, krizat febrile që ndodhin tek foshnjat dhe fëmijët dhe ka gjithashtu të ashtuquajturat jokriza psikogjene për shkaqe jo organike.
Si diagnostikohet Epilepsia?
Diagnoza dhe trajtimi bëhen – të paktën fillimisht – nga një neurolog. Madje ka edhe neurologë të specializuar në epilepsi (epileptologë). Diagnoza fillon nga historiku i detajuar mjekësor. Zakonisht nevojiten teste shtesë si elektroencefalogrami (EEG) si dhe skanimi MRI.
Cili është hapi tjetër pas diagnozës?
Fillimi i trajtimit antiepileptik vendoset së bashku me pacientin dhe rekomandohet rreptësisht pas të paktën dy krizash epileptike, për shkak të shkallës së lartë (mbi 70%) të përsëritjes. Ekzistojnë një sërë ilaçesh në varësi të llojit të epilepsisë. Mjeku neurolog duhet, bazuar në profilin e çdo pacienti, të gjejë substancën e duhur me sa më pak efekte anësore të mundshme. Ana e pacientit kërkon besim dhe trajtim të rregullt, pasi mospërputhja është shkaku i rikthimeve të shpeshta.
Në përgjithësi, rreth 10 deri në 20% e pacientëve nuk kanë rregull të mirë të mjekimit. Një përqindje e këtyre pacientëve janë kandidatë për kirurgji në bashkëpunim me neurokirurgë.
Si trajtohet epilepsia?
Medikamente: Shumica e krizave trajtohen me medikamente. Mund të jetë e nevojshme të ndryshohet mjekimi për të gjetur atë që kontrollon krizat në mënyrë më efektive ose për të përdorur një kombinim medikamentesh. Më shumë se 2/3 e pacientëve trajtohen me sukses me medikamente.
Kirurgji: Kirurgjia është veçanërisht efektive kur epilepsia është e lokalizuar (për shembull, keqformime kortikale ose anomali anatomike në hipokampus).
Trajtime të tjera: kur mjekimet nuk janë efektive dhe operacioni nuk është i mundur, ka mundësi të tjera si vendosja e një stimuluesi të nervit pneumogastrik ose dieta ketogjenike (dietë me yndyrë të lartë dhe me pak karbohidrate).
A janë të dhimbshme apo të rrezikshme krizat epileptike?
Për shumicën e njerëzve, krizat zakonisht nuk janë të dhimbshme. Megjithatë, ka disa njerëz që kanë dhimbje kur ndodh një krizë. Dhimbja mund të rezultojë edhe nga lëndimet e krizës – prerjet, mavijosjet, djegiet dhe rrëzimet janë disa shembuj të lëndimeve më të zakonshme. Për njerëzit e tjerë, krizat epileptike nuk janë të rrezikshme.
Pse Epilepsia është një sëmundje me dimensione psikosociale?
Humbja e papritur e vetëdijes dhe lëndimi i mundshëm gjatë krizës sjell përjashtimin e personave me epilepsi nga profesione të caktuara, të tilla si përdorimi i makinerive të rënda, drejtimi i kamionëve dhe profesionet me turne (për shembull, infermierët). Drejtimi nga diagnoza në rregullimin e plotë të pacientit është një çështje e rëndësishme, e cila duhet diskutuar me neurologun mjek. Pacienti epileptik duhet të shmangë modelet e çrregullta të gjumit, stresorët e të gjitha llojeve, si dhe notin pa mbikëqyrje. Pasiguria dhe ngarkesa mendore e pacientëve për shkak të të gjitha këtyre kufizimeve apo edhe mjedisit është një realitet. Përgjigja për të gjitha këto është se epilepsia nuk është një armik, por një gjendje shoqëruese që me drejtimin e duhur dhe besimin e dyanshëm nga një neurolog çon në një cilësi optimale të jetesës.
Gjërat që Duhet të Dini për Epilepsinë tek Fëmijët
Fatkeqësisht, fëmijët kanë një shkallë të lartë të epilepsisë që nuk lidhet me faktorë ekzogjenë, por me çrregullime dhe ndjeshmëri të tjera të sistemit nervor qendror. Prognoza e epilepsisë tek fëmijët është shumë e mirë dhe shumica e tyre përfundimisht do të shpëtojnë nga krizat epileptike. Në përqindjen e vogël që vazhdojnë të kenë kriza epileptike, trajtimi antiepileptik dhe dieta ketogjenike (dietë e pasur me yndyrë dhe me pak karbohidrate) janë të dobishme. Në disa raste, rekomandohet kirurgji.
Parandalimi i Krizave Epileptike
Në shumë raste, një krizë epileptike nuk mund të shmanget. Megjithatë, mbajtja e një stili jetese të shëndetshëm mund t’ju japë mundësinë më të mirë për të zvogëluar rrezikun tuaj. Ju mund të bëni hapat e mëposhtëm:
- Flini mjaftueshëm gjumë
- Mbani një dietë të shëndetshme
- Qëndroni të hidratuar
- Ushtrohu rregullisht
- Merrni pjesë në teknikat e reduktimit të stresit
- Shmangni marrjen e substancave të paligjshme
- Nëse jeni duke marrë medikamente për epilepsi ose për probleme të tjera shëndetësore, duhet ta ndiqni atë siç rekomandohet nga mjeku juaj
