Një krizë vdekjeprurëse, e shmangshme është duke u zhvilluar, e nxitur nga shkurtimet e NHS, neglizhenca e kujdesit social, pabarazia dhe kostoja në rritje e jetesës
Nga Owen Jones
Kur shumica e njerëzve dëgjojnë atë frazë “krizë humanitare”, ata mendojnë “jashtë vendit”, “diku larg”, dhe sigurisht jo në Britani. Por si të përshkruhen ndryshe dhjetëra mijëra trupa që grumbullohen në mënyrë të shmangshme në morg-et e vendit? Një punonjës i shtëpisë funerale thotë se atyre u janë mbaruar hapësirat për të ndjerët dhe “duhet të mbajnë disa të mbyllura në dhomat e zyrave”; një tjetër portier i spitalit raporton se morgu ka qenë afër kapacitetit prej dy javësh. Kjo çështje kombëtare duhet të spërkatet në çdo faqe të parë dhe të udhëheqë çdo buletin. Nuk është: pse?
Vitin e kaluar në Mbretërinë e Bashkuar kishte rreth 40,000 vdekje të tepërta – domethënë vdekje mbi mesataren pesëvjeçare. Kjo është pothuajse aq sa u vranë nga Luftwaffe në blitz. Në dy javët e fundit të 2022, vdekjet ishin një e pesta më e lartë se mesatarja nga 2016 në 2019 (viti i fundit para pandemisë), dhe kjo po merr parasysh faktorë të tillë si një popullsi më e madhe dhe në plakje.
Sipas Zyrës për Statistikat Kombëtare, ka pasur rreth 170,000 vdekje të tepërta në Angli dhe Uells që nga fillimi i pandemisë. Shumica e këtyre mund t’i atribuohen drejtpërdrejt vetë Covid-19: në fund të fundit, emri i virusit është i skalitur në certifikatat e vdekjes së më shumë se 212,000 qytetarëve të Mbretërisë së Bashkuar. Disa nga ata që vdiqën mund të kenë qenë të pambrojtur ose të pafuqishëm, por në rrethana të tjera vite larg vdekjes. Ndërsa pandemia u zbeh, ne mund të prisnim që vdekjet e tepërta të zhvendoseshin në nivele nën mesatare me kalimin e kohës. Kjo nuk ka ndodhur.
Në fillim të vitit të kaluar, numri i vdekjeve ishte i ngjashëm me vitin 2019. Siç thekson aktuari Stuart McDonald, ne kishim kaluar periudhën më të keqe të një pandemie në të cilën vdiqën shumë anëtarë të dobët të shoqërisë dhe normalisht vdekshmëria bie nga viti në vit. Pra, vetëm barazimi i numrit të vdekjeve të vitit 2019 ishte tashmë tregues i një tendence shqetësuese.
Edhe këto të dhëna zbuluan diçka shqetësuese – norma më të larta të vdekjeve në mesin e të rriturve relativisht të rinj, dhe me ardhjen e pranverës, më shumë vdisnin se në 2019. Dhe këtu është gjëja: ndërsa numri i tmerrshëm i vdekjeve nga Covid vazhdon të rritet, shumë prej këtyre vdekjeve të tepërta janë shkaktuar nga të tjerë faktorët.
Britania është e prekur nga tiparet që e kanë bërë atë veçanërisht të prekshme, si gjatë kohës që virusi tërbohej para imunizimit masiv, ashtu edhe pas kësaj. Disa janë pasoja të drejtpërdrejta të politikës konservatore, disa janë më të thella: për mënyrën se si është organizuar shoqëria jonë. Kjo do të thotë se vdekjet e tepërta të sotme shkojnë shumë përtej Covid.
Një, kriza në NHS tonë. Kishte rreth 2,200 vdekje shtesë në Angli të lidhura me vonesat e A&E vetëm në dhjetor. Kohët mesatare të përgjigjes së ambulancës në Angli tani janë më të këqijat e regjistruara dhe më shumë se gjysma e pacientëve presin më shumë se katër orë në A&E për herë të parë që nga fillimi i regjistrimeve në 2011.
Tani merrni parasysh rrëfimin e ish-sekretarit të shëndetësisë Jeremy Hunt se ai ishte pjesërisht fajtor për një krizë të personelit të NHS që e la Britaninë më të prekshme ndaj pandemisë dhe pasojave të saj. Merrni parasysh ndikimin në mbajtjen dhe rekrutimin e heqjes së bursës së infermierëve nga konservatorët dhe faktin që infermierët kanë humbur, mesatarisht, 5000 £ në vit në paga reale që nga viti 2010: ka rreth 50,000 vende të lira pune në Angli.
Nuk ka dyshim që Covid ka rezultuar në nivele të larta të mungesës së stafit, dhe punonjësve të djegur shëndetësorë, të cilët, normalisht, do të kishin pasur pak kohë jashtë muajve të dimrit. Një fuqi punëtore më e madhe dhe me burime më të mira me siguri do ta kishte absorbuar më mirë ndikimin.
Kini parasysh, gjithashtu, se një nga krizat që prek aktualisht NHS është se pacientët me aftësi mjekësore, të cilët megjithatë kanë nevojë për mbështetje, nuk mund të shkarkohen. Një shtytës kryesor i kësaj është mungesa e kapacitetit në kujdesin social – i cili, që nga viti 2010, ka pësuar shkurtime me vlerë qindra milionë paund, pavarësisht se ka kërkesë gjithnjë e më të madhe për të nga një popullsi në plakje.
Ekziston gjithashtu një faktor më strukturor në lojë. Shoqëria jonë përkufizohet nga pabarazia dhe varfëria sjell shëndet të dobët: kushte të tilla si obeziteti, presioni i lartë i gjakut, sëmundjet e frymëmarrjes, madje edhe kanceri. Pra, çfarë ndodh nëse hidhni një pandemi në një sistem të kujdesit shëndetësor me burime të pamjaftueshme, në një shoqëri thellësisht të pabarabartë të shkatërruar nga shëndeti i dobët?
Po sikur të shtoni një krizë të kostos së jetesës e cila – vetëm si shembull – i shtyn njerëzit e cenueshëm të frikësohen nga ndezja e ngrohjes së tyre në periudha të ftohta, si ajo që kaluam në fillim të dhjetorit? Po sikur të keni edhe një qeveri që ka shpenzuar vite duke fshirë buxhetin e shëndetit publik, i cili synon të promovojë jetë të shëndetshme dhe të parandalojë sëmundjet që imponojnë presion mbi NHS?
Kjo është tragjedia britanike: një vend i mbetur i ekspozuar ndaj katastrofës për shkak të bashkimit fatal të një sistemi të prishur ekonomik dhe një qeverie të çmendur ideologjikisht. Kjo është një krizë humanitare dhe duhet të kornizohet si e tillë. Por ndërsa ato trupa grumbullohen në mortoret dhe shtëpitë tona funerale, mbani mend këtë – gjithçka ishte e shmangshme.
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
