Ne po shkojmë drejt “shërimit” të plotë të shtresës stratosferike të ozonit që na mbron nga rrezet UV: suksesi më i madh mjedisor ndonjëherë.
Përpjekjet ndërkombëtare për të riparuar vrimën e ozonit kanë funksionuar: shtresa e hollë e atmosferës që mbron Tokën nga rrezet ultravjollcë të diellit, duke thithur pjesën më të madhe të rrezatimit, është duke u shëruar dhe do të kthehet në nivelet optimale brenda disa dekadash. Lajmin e mirë e jep raporti i fundit i Kombeve të Bashkuara për gjendjen e ozonit stratosferik, një analizë e kryer çdo 4 vjet. Ndalimi i klorofluorokarbureve (CFC: kimikate që shkatërrojnë ozonin) i vendosur 36 vjet më parë ka dhënë rezultatet e dëshiruara.
NGA 20 DERI 40 VJEÇ
Nivelet e ozonit stratosferik do të kthehen në nivelet e vitit 1980 kudo (përpara se vrima e ozonit të “diagnostifikohej”) rreth vitit 2040, me përjashtimin e vetëm të rajoneve polare, ku dëmi ishte më i gjerë dhe rikuperimi do të jetë pak më i ngadalshëm: Rimëkëmbja e plotë mbi Arktik nga 2045 dhe mbi Antarktidë deri në vitin 2066.
NESE POLITIKA DEGJON SHKENCEN
Hollimi i ozonit stratosferik u njoftua nga shkencëtarët britanikë të Antarktikut në maj 1985, duke ngritur një shqetësim që çoi, vetëm dy vjet më vonë, në nënshkrimin e Protokollit të Montrealit, një marrëveshje ndërkombëtare midis 46 vendeve për ndalimin e CFC-ve, komponimeve kimike të përdorura në atë kohë. si tretës dhe ftohës.
Pakti, i cili hyri në fuqi në 1989, u bë më vonë traktati i parë i Kombeve të Bashkuara që arriti ratifikimin universal, me angazhimin e 197 vendeve anëtare. Ligjërisht e detyrueshme, çoi në eliminimin e 99% të këtyre substancave, të cilat për dekada kishin gjetur përdorim si shtytës për aerosolet në kanaçe me sprucim dhe që përdoreshin në prodhimin e shkumave izoluese, kondicionerëve dhe frigoriferëve.
EFEKTI KOLATERAL
Edhe nëse vrima në shtresën e ozonit nuk është ndër shkaqet kryesore të krizës klimatike, përfundimi i prodhimit të CFC-ve ka pasur efekte pozitive në klimë, sepse këto substanca janë gjithashtu gazra të fuqishëm serë. Nëse përdorimi i tyre do të vazhdonte i pakontrolluar, ato do t’i kishin shtuar një shkallë të plotë Celsius ngrohjes globale që nga epoka para-industriale nga mesi i këtij shekulli.
SE BASHKË MUND TA BËJMË
Shembulli dhe rezultatet e Protokollit të Montrealit tregojnë se një përgjigje vendimtare, e shpejtë dhe globale ndaj një situate të rrezikshme për të ardhmen e njerëzimit mund të funksionojë: sipas shkencëtarëve, rikuperimi i ozonit stratosferik është një nga sukseset më të mëdha ekologjike në histori.
Kjo nuk do të thotë se rruga ka qenë gjithmonë e qetë. Në vitin 2018, një rritje në përdorimin e CFC-ve të ndaluara u identifikua (dhe u bllokua menjëherë) në një zonë të Kinës. Për më tepër, me kalimin e viteve CFC-të janë zëvendësuar nga një grup tjetër kimikatesh industriale, hidrofluorokarburet (HFC) të cilat më vonë rezultuan të jenë po aq problematike sa gazet serrë: ulja e prodhimit dhe konsumit të tyre u sanksionua në 2016 nga Amendamenti Kigali, një tjetër sukses i diplomacisë dhe sensit të përbashkët.
REPLIKONI SUKSESIN
I njëjti veprim global duhet të ndërmerret kundër emetimeve të CO2, por siç shpjegohet në Guardian ka dy grupe problemesh: i pari është se CO2 mbetet në atmosferë shumë më gjatë se CFC-të, të cilat zhduken në njëqind vjet. E dyta është se çdo aspekt i jetës moderne tani bazohet në përdorimin e lëndëve djegëse fosile: ndalimi i prodhimit të dioksidit të karbonit është një sfidë shumë më komplekse (por mbetet e vetmja rrugëdalje nga kriza klimatike).
RREZIQET E INXHINIERISË KLIMATIKE
Së fundi, dokumenti vlerëson efektet në ozonin stratosferik të propozimit për të injektuar miliona tonë aerosole reflektuese, si dioksidi i squfurit, në atmosferë për të shmangur rrezet e diellit dhe për të reduktuar ngrohjen globale. Një praktikë e gjeoinxhinierisë e hipotezuar nga shkencëtarët amerikanë, por shumë e diskutueshme, e cila do të përfundonte duke penguar ndjeshëm shërimin e vrimës së ozonit.
Burimi: fokus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
