Një analizë e shënimeve të Leonardo da Vinçit tregon se si shkencëtari e kishte kuptuar, dy shekuj e gjysmë përpara Njutonit, se graviteti ishte një formë përshpejtimi.
Një studim i kryer nga një ekip shkencëtarësh nga Instituti i Teknologjisë në Kaliforni (Caltec) ka treguar se tashmë në fillim të shekullit të gjashtëmbëdhjetë, Leonardo da Vinci (1452-1519), falë studimeve mbi mekanikën e trupave të ngurtë, kishte intuituar lidhja midis gravitetit dhe nxitimit, e cila më vonë do të përshkruhet saktësisht nga Isaac Newton (1642-1727) me formulën F = m•a, dmth forca totale që vepron mbi një objekt është e barabartë me masën e objektit shumëzuar me nxitimin e tij. .
SHISHJA E SHKENCËS
I konsideruar nga bashkëkohësit e tij një “njeri pa shkronja”, për shkak të mungesës së deklaruar të njohjes së latinishtes (në atë kohë një gjuhë thelbësore për studim), Leonardo e përkufizoi veten si një “dishepull i përvojës”: shkencëtari vizionar i Rilindjes pohoi, në fakt, se çdo teori duhej të kalonte përmes përvojës për t’i sjellë dobi njeriut dhe përparimin.
Për këtë arsye ai vetë nuk i besoi arsyetimit të tij derisa përvoja e fenomeneve i tregoi se hipotezat e tij ishin të sakta. Në këtë kuptim mund të përkufizohet si pararendësja e asaj metode shkencore që do të zhvillohej një shekull më vonë nga Dekarti dhe Galileo.
TE GJITHA TE DOKUMENTUARA NE KODE
Të gjitha studimet e tij, qoftë në fizikë, inxhinieri civile apo ushtarake, anatomi, botanikë, u mblodhën me përpikëri nga shkencëtari në dorëshkrime të shumta, d.m.th. kode, mbi 3500 fletë, të shkruara mes viteve 1478 dhe 1519, të cilat na kanë ardhur pas peripecive të ndryshme. Këto Kode konsiderohen ende si një minierë ari nga studiuesit sot, jo vetëm për pafundësinë e temave që mbulojnë dhe përsosmërinë e dizenjove, por ata i befasojnë shkencëtarët çdo herë, sepse përmbajnë intuita futuriste, bazuar në vëzhgimin e realitetit, mbi disiplina të tilla. si gjeografia, gjeologjia, gjeometria, hidraulika, matematika, mekanika, optika dhe, si në këtë rast, fizika.
NJË THESAR
Në fakt, eksperimenti i analizuar nga studiuesit e Caltech-it u gjurmua midis faqeve të Arundel Codex 263. Një koleksion i çmuar dokumentesh, i vendosur tani në Bibliotekën Britanike në Londër, i cili gjatë shekujve ka kaluar nga dora në dorë si të gjithë dorëshkrimet. akumuluar nga Leonardo gjatë gjithë jetës së tij, trashëguar piktorit Francesco Melzi (1491-1568).
Në fakt, pasi u ble rreth vitit 1630 nga koleksionisti Thomas Howard, Earl of Arundel nga i cili mori emrin, Kodiku i kaloi Shoqërisë Mbretërore të Londrës dhe më në fund Muzeut Britanik në 1831.
METODA EKSPERIMENTALE
Ekipi i shkencëtarëve të Caltech, i udhëhequr nga Mory Gharib, duke analizuar faqet e këtij Kodiku, identifikoi midis skicave të Leonardos vizatimin e një eksperimenti të kryer me një enë me ujë, e cila ishte bërë për të lëvizur në një lartësi të caktuar përgjatë një vije të drejtë, paralelisht me toka, duke shkaktuar rënien e pikave të lëngut.
Duke shqyrtuar shënimet në skajet e eksperimentit, të shkruara me shkrimin tipik të pasqyrës së Leonardos, i cili shkon nga e djathta në të majtë dhe fillon nga fleta e fundit dhe më pas arrin tek e para, Flavio Noca, profesor i aerodinamikës në Universitetin e Gjenevës, arriti të kuptojë se ajo që Leonardo donte të demonstronte ishte një lidhje midis gravitetit dhe nxitimit.
Nga shënimet, studiuesit konkluduan se Leonardo e kuptoi që uji nuk binte me një shpejtësi konstante, por u përshpejtua (vetëm vertikalisht për shkak të gravitetit dhe jo horizontalisht, pasi nuk ishte më nën ndikimin e enës). Nëse ena lëviz duke u përshpejtuar në mënyrë konstante, në fakt, rënia e ujit ndjek një vijë të pjerrët, duke formuar një trekëndësh. “Ajo që më goditi”, shpjegoi Gharib, “ishte pikërisht shkrimi “Ekuacioni i Motit” në hipotenuzën e një trekëndëshi dykëndësh të skicuar në fletore.
EKSPERIMENIT THUAJSE I SAKTË
Pra, ekipi i Caltech u përpoq të simulonte eksperimentin e përfaqësuar në Kodin Arundel duke përdorur llogaritjet moderne, duke verifikuar që modeli i propozuar nga Leonardo prodhonte një vlerë për konstanten gravitacionale G me një saktësi prej rreth 97%.
Burimi: fokus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi
