Presidenca franceze ka ndarë një mesazh për ndarjen nga jeta të shkrimtarit Ismail Kadare.
“Vdiq këtë të hënë një shkrimtar që mishëroi, me jetën, me veprën dhe me personalitetin e tij, pasurimin e dialogut, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin mikpritës të Francës. Është larguar nga ne shkrimtari franko-shqiptar Ismail Kadare. Ai ishte një nga ata për të cilët shkrimi është një luftë, një nga ata që që çdo fjalë e tyre është shkëputur nga heshtja, nga ata që çdo rresht rrezikon t’ua bëjë më të rëndë raportin, nga ata që çdo roman i kërcënon të jetë epitafi i karrierës së tyre.
Sepse jetoi dhe krijoi si njeri i lirë, në një vend që nuk ishte: Shqipëria Sovjetike e pasluftës, nën zgjedhën e hekurt të Enver Hoxhës.
Por zbulimi i letërsisë hapi brigjet e një bote të re për adoleshentin. Te lexosh Cervantes-i, Homeri dhe Gogol-i, ai forcoi rezistencën e tij intelektuale. Aq sa i rrëshqiti indoktrinimi i pedagogëve të letërsisë, në Universitetin e Tiranës si në Institutin Gorki në Moskë, tempulli i letërsisë zyrtare. Në vend të rritjes së në radhët e “trupës elitare të realizmit socialist”, siç quhej, ai u bashkua me luftëtarë të rezistencës së lirisë së stilit. Romani i tij i madh i vitit 1963, Gjenerali i ushtrisë së vdekur, ishte toleruar, sepse tema e tij ishte shqetësuese, ëndërrimi i tij pengoi etiketat komuniste: zhvarrosja e ushtarëve nga Lufta e Dytë Botërore para një prifti dhe një ushtari italian, nën shiun shqiptar që vazhdon të bjerë.
Nga ana tjetër, Përbindëshi, në vitin 1965 dhe Dimri i vetmisë së madhe, në 1973, denonconte shtypjen intelektuale të Tiranës së asaj kohe. Dy herë i akuzuar për nxitje rebelimi, ai iu nënshtrua një periudhe pune krahu thellë në fshat, për të cilën ai raportoi”, thuhet ne komunikatë.
Kadare u vlerësua dhe nga shteti francez me urdhrat “Kryqi i Legjionit të Nderit” e “Oficer i Legjionit të Nderit”. Ishte vetë presidenti francez Emmanuel Macron, që i dorëzoi Kadaresë dekoratën e “Oficerit të Lartë të Legjionit të Nderit” gjatë vizitës në Tiranë më 16 tetor 2023./e.t
