Më 22 maj 1960, Kili ishte vendi i tërmetit më të fuqishëm të regjistruar ndonjëherë nga instrumentet sizmike. Me një magnitudë prej 9.5 ballë , por sipas burimeve të tjera midis 9.2 dhe 9.6 ballë , tërmeti – i njohur si tërmeti i Valdivias ose Bío Bío – goditi bregdetin qendror-jugor të vendit. Epiqendra ishte e vendosur pranë qytetit të Valdivias , por ngjarja preku rreth 900 km përgjatë zonës së subduksionit ku pllaka Nazca rrëshqet nën pllakën e Amerikës së Jugut.
Tërmeti u shkaktua nga rrëshqitja e papritur midis dy pllakave tektonike , me një lëvizje mesatare prej rreth 15 metrash dhe maja deri në 40 metra. Ky çlirim gjigant energjie gjeneroi jo vetëm një dridhje të zgjatur dhe shkatërruese – që zgjati mbi 10 minuta – por edhe një cunami masiv . Valët, mbi 20 metra të larta përgjatë bregdetit kilian, më pas arritën pothuajse në të gjitha brigjet e Oqeanit Paqësor: Hawaii , Japonia , Filipinet , Zelanda e Re dhe shumë të tjera.
Një cunami pasoi disa orë pas tërmetit
Dëmi ishte shkatërrues . Më shumë se dy milionë njerëz mbetën pa strehë vetëm në Kili. Tërmeti vrau afërsisht 3,000 njerëz, por numri i të vdekurve u përkeqësua me mbi 50 të vdekur në Hawaii dhe më shumë se 100 në Japoni për shkak të cunamit. Valët arritën në brigjet e huaja shumë orë më vonë, në kohë teorikisht të mjaftueshme për të lëshuar paralajmërime efektive. Megjithatë, në atë kohë ende nuk kishte një sistem ndërkombëtar paralajmërimi për cunami.
Tërmeti i Kilit i vitit 1960 frymëzoi sistemin e parë të paralajmërimit për cunami në Paqësor.
Në përgjigje të kësaj tragjedie, sistemi i parë i paralajmërimit të Paqësorit, me seli në Honolulu , u lançua në vitin 1965 . Kjo ngjarje përfaqëson një moment historik në historinë e sizmologjisë dhe zbutjes së fatkeqësive natyrore. Ai mësoi se sa thelbësor është monitorimi global dhe ofroi të dhëna thelbësore mbi dinamikën e tërmeteve të subduksionit.
Tërmeti i Valdivias , së bashku me ato të Sumatrës në vitin 2004 dhe të Japonisë në vitin 2011, ndryshuan thellësisht kuptimin tonë për ngjarjet e mëdha sizmike dhe treguan se, pavarësisht përparimit shkencor…/E.T/FOCUS.IT
