18 qershor 1979
Negociatat SALT (Strategic Arms Limitation Talks) filluan si përpjekje e Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik për të vendosur kufizime dhe kontrolle mbi garën e armëve bërthamore.
SALT I (1972) – që u nënshkrua nga presidenti Richard Nixon dhe Sekretari i Përgjithshëm sovjetik Leonid Brezhnev – vendosi kufij për raketat balistike ndërkontinentale (ICBM) dhe raketat balistike të lëshuara nga nëndetëset (SLBM).
Negociatat SALT II
Negociatat për SALT II filluan menjëherë pas SALT I, që nga viti 1972, dhe zgjatën gati shtatë vjet, deri më 1979.
Bisedimet u karakterizuan nga mosmarrëveshje të thella, që reflektonin tensionet e Luftës së Ftohtë, garën e armëve dhe mungesën e besimit mes dy superfuqive.
Nënshkrimi i SALT II
SALT II u nënshkrua më 18 qershor 1979, nga presidenti i SHBA Jimmy Carter dhe udhëheqësi sovjetik Leonid Brezhnev, gjatë samitit që u organizua në Vjenë, Austri.
Marrëveshja synonte:
Të kufizonte numrin e lëshuesve të raketave strategjike, si ICBM, SLBM dhe bombardues strategjikë.
Të vendoste një tavan (rreth 2,250) për mjetet që mund të përdorin armë bërthamore.
Të parandalonte vendosjen e llojeve të reja të armëve strategjike, si raketat ICBM me shumë koka bërthamore (MIRV).
Ratifikimi dhe dështimi
Ndonëse SALT II u nënshkrua nga të dy liderët, ai nuk u ratifikua kurrë nga Senati i Shteteve të Bashkuara.
Një nga arsyet kryesore ishte pushtimi sovjetik i Afganistanit (dhjetor 1979), që thelloi tensionet SHBA-BS dhe çoi në tërheqjen e SALT II nga procesi i ratifikimit.
Rëndësia
Edhe pse SALT II nuk u bë kurrë traktat i detyrueshëm, të dy vendet, de facto, respektuan kufizimet e parashikuara nga ai.
Marrëveshja pati ndikim stabilizues, duke ulur rrezikun e përshkallëzimit bërthamor, pavarësisht nga tensionet që u shfaqën më vonë.
Trashëgimia
SALT II përfaqësoi kulmin e përpjekjeve për kontrollin e armëve mes dy superfuqive.
Ajo tregoi se, pavarësisht nga konkurrenca dhe mosmarrëveshjet ideologjike, SHBA dhe BRSS mund të uleshin, të negocionin dhe të arrinin marrëveshje që kufizonin armët bërthamore.
Negociatat që pasuan, si START (Strategic Arms Reduction Treaty), u ndërtuan mbi parimet e SALT.
Përgatiti: L.Veizi
