Në shekullin VI p.e.s., Perandoria Persiane e dinastisë Akamenide kishte arritur një shtrirje të jashtëzakonshme nën Dario I (Dario i Madh). Ai kishte konsoliduar pushtetin mbi Iranin, Azinë e Vogël, Mesopotaminë, Egjiptin dhe pjesë të Azisë Qendrore. Ambiciet e Darios shtriheshin më tej: drejt Stepave të Veriut dhe Europës Lindore, ku banonin skithët, fise nomade të fuqishme që kontrollonin hapësira të gjera nga Deti i Zi deri në Kaspik.
Kush ishin skithët?
Skithët ishin një popull indo-iranian me kulturë të fuqishme luftëtare dhe jetesë nomade. Ata nuk kishin qytete apo struktura shtetërore, por lëviznin me kuaj në grupe fisnore, duke u bazuar në luftën e shpejtë, shigjetimin kalorësor dhe goditjet e befasishme. Ata përbënin një kërcënim të vazhdueshëm për kufijtë veriorë të Perandorisë Persiane, sidomos në rajonet e sapopushtuara të Trakisë (Ballkani Lindor) dhe Kolkidës (Gjeorgjia e sotme).
Fillimi i fushatës – 512 p.e.s.
Dario vendosi të ndërmerrte një fushatë ushtarake ndëshkimore dhe ekspansioniste kundër skithëve. Ai mblodhi një ushtri të madhe, që sipas Herodotit, përfshinte qindra mijëra ushtarë nga të gjitha kombet e perandorisë. Ushtria kaloi nga Azia e Vogël (Turqia e sotme), përmes Bosforit dhe Trakisë, duke ndërtuar një urë të madhe me anije mbi lumin Danub për të kaluar në tokat skithe (zona e Ukrainës dhe Rusisë jugore sot).
Strategjia skithe – luftë pa front
Skithët nuk pranuan të përballeshin drejtpërdrejt me persët. Ata përdorën një strategji të tërheqjes së vazhdueshme, duke djegur fshatrat dhe rezervat e ushqimit pas tyre. Kjo ishte një luftë e rraskapitjes, ku armiku ftohej të hynte në stepë dhe të humbiste logjistikën e vet. Dario përparoi thellë në territore armiqësore, por pa pasur mundësi të kapte apo të shkatërronte një armik të padukshëm. Ai përpiqej të vendoste kontakt diplomatik dhe kërcënues me princat skithë, por ata bënin ironi me fuqinë e tij dhe refuzonin çdo lloj dorëzimi.
Përfundimi i fushatës
Pas muajsh ndjekjeje të kotë, mungese furnizimesh dhe sëmundjesh në ushtri, Dario kuptoi se nuk mund të nënshtronte skithët sipas mënyrës tradicionale të perandorisë së tij. Ai u detyrua të tërhiqej pa fitore të qarta. U kthye në Traki dhe urdhëroi shkatërrimin e urës mbi Danub për të penguar ndjekjen e mundshme.
Pasojat
Fushata nuk solli pushtime tokësore në stepë, por vendosi autoritetin persian në Traki, ku Dario vendosi disa qeveritarë vasalë. Skithët e panë si fitore strategjike faktin që kishin rezistuar pa u ndeshur drejtpërdrejt. Ishte një nga shembujt e parë në histori ku strategjia e tërheqjes dhe shkatërrimit të logjistikës armike rezultoi efikase. Dario mësoi se jo çdo komb mund të mposhtet me strategjitë klasike të perandorive – mësim që do ndikonte në politikën e tij të ardhshme ndaj Greqisë.
Paralajmërimi
Fushata e Darios kundër skithëve është parë si një paralajmërim historik për të gjitha perandoritë që kanë tentuar të pushtojnë stepat euro-aziatike — nga Aleksandri i Madh te Napoleon Bonaparte dhe deri te Lufta në Ukrainë sot.
Burimet historike
Materialet u referuan kryesisht nga Herodoti, “Historia” – libri IV, ku përshkruan me detaje marshimin, reagimin e skithëve dhe debatet politike brenda fiseve.
Përgatiti: L.Veizi
