Një cikël të lashtë sa vetë koha. Por kur Hëna e Plotë e korrikut ngjitet në qiellin veror, ajo nuk është vetëm një disk i shndritshëm mbi horizont – ajo mban me vete një emër poetik, të trashëguar nga kohët kur njeriu orientonte jetën dhe shpresat sipas ritmeve të natyrës: Hëna e Drerit (Buck Moon).
Por çfarë e bën të veçantë këtë Hënë të korrikut? Dhe çfarë lidhje kanë drerët me yjësitë dhe brigjet e hënës?
Prej natyrës në qiell: origjina e emrit “Buck Moon”
Emri “Hëna e Drerit” ka rrënjë të thella në traditat e popujve indigjenë të Amerikës së Veriut dhe më vonë u përvetësua nga kolonët anglo-saksonë që i dhanë formë kalendarëve të hershëm bujqësorë. Sipas vëzhgimeve të tyre sezonale, muaji korrik ishte koha kur drerët meshkuj – të quajtur “bucks” – fillonin të rritnin brirët e rinj, një proces natyror i përsëritur çdo vit.
Brirët e drerëve, që bien në dimër dhe rriten sërish në verë, ishin simbol i fuqisë, ripërtëritjes dhe ciklit të jetës për këto popullsi. Dhe si për të lidhur tokën me qiellin, ata e emërtuan hënën e parë të plotë të korrikut sipas këtij procesi natyror të njohur dhe domethënës: Hëna e Drerit.
Një lidhje më shumë simbolike se shkencore
Nga pikëpamja astronomike, kjo hënë nuk ka ndonjë karakteristikë të veçantë – ajo është thjesht një hënë e plotë si çdo muaj tjetër. Por emri që i është dhënë nuk është aspak rastësor: ai reflekton një mënyrë të të jetuarit dhe të vëzhguarit të natyrës, ku gjithçka që ndodhte mbi tokë, në pyje e fusha, gjen pasqyrim në qiellin e natës.
Emërtimi “Buck Moon” u bë më i njohur në epokën moderne falë “Farmer’s Almanac”, një botim i njohur amerikan i themeluar në shekullin XIX, që kombinon kalendarin bujqësor me vëzhgime natyrore, parashikime moti dhe këshilla praktike për jetën në fshat. Këto emra të hënave të plota – si “Hëna e Lules” (maj), “Hëna e Korrjes” (shtator), “Hëna e Gjakut” (tetor) apo “Hëna e Ujit të Zi” (janar) – nuk janë shkencorë, por janë pjesë e një trashëgimie kulturore që lidh njeriun me stinët dhe me kohën e natyrshme.
Sot, këta emra shërbejnë më shumë si kujtesa poetike e një kohe kur njerëzit jetonin më pranë ritmeve të tokës – një lloj kalendari emocional dhe kulturor që plotëson datat zyrtare të astronomëve.
Një spektakël që na bashkon nën të njëjtin qiell
Në natën kur “Hëna e Drerit” del plot mbi kështjellat mesjetare të Abruzzos në Itali, siç e fotografoi Luca Di Cola më 11 korrik 2025, natyra duket se rikthehet në format e saj të thjeshta dhe madhështore. Nuk ka nevojë për teleskop apo instrumente shkencore për ta përjetuar: një shikim nga dritarja, një heshtje në pyll, një ecje buzë detit janë të mjaftueshme për të ndjerë fuqinë e saj simbolike.
Edhe pse emri “Hëna e Drerit” nuk i shton asgjë ciklit hënor, ai i shton një dimension njerëzor: dëshira për të kuptuar kohën, për të ndalur për një çast dhe për të vëzhguar. Në fund të fundit, edhe emrat që i japim hënës flasin më shumë për ne se për vetë hënën.
Përgatiti: L.Veizi
