Pas shtatë vjetësh diktaturë ushtarake (1967–1974), regjimi i kolonelëve në Greqi u shemb në korrikun e vitit 1974, pas një krize të thellë politike dhe ushtarake që kulmoi me pushtimin turk të Qipros. Në këtë klimë trazirash dhe pasigurie, ish-kryeministri i mërguar Konstantinos Karamanlis u ftua nga Presidenti i përkohshëm i Republikës, Phaedon Gizikis, për të udhëhequr një qeveri tranzicioni.
Karamanlis u kthye në Athinë më 24 korrik 1974, i pritur si një figurë e shpresës për rivendosjen e demokracisë. Me marrjen e drejtimit të vendit, ai nisi një proces të thellë reformash demokratike që njihet si epoka e Metapolitefsi, e cila shënon kalimin nga regjimi autoritar drejt një shteti demokratik parlamentar.
Në këtë periudhë, Karamanlis ndërmori disa hapa historikë: legalizoi Partinë Komuniste të Greqisë (KKE), e cila kishte qenë e ndaluar që nga Lufta Civile; organizoi një referendum për të hequr monarkinë dhe shpallur republikën; dhe themeloi partinë Demokracia e Re (Nea Dimokratia), një formacion politik i qendrës së djathtë, që do të shërbente si shtylla kryesore e politikës konservatore greke për dekada.
Në zgjedhjet e parakohshme të mbajtura më 17 nëntor 1974, Demokracia e Re fitoi një shumicë të madhe, duke konsoliduar udhëheqjen e Karamanlis në fazën e rindërtimit demokratik të vendit.
Roli i Metapolitefsisë në stabilitetin e brendshëm dhe integrimin evropian të Greqisë
Periudha që pasoi rikthimin e Karamanlis në pushtet ishte një nga momentet më delikate të historisë moderne greke. Vendit i duhej të shëronte plagët e diktaturës ushtarake, të kapërcente ndarjet politike të trashëguara nga Lufta Civile dhe të krijonte një sistem të qëndrueshëm institucional.
Në këtë drejtim, reformimi i sistemit gjyqësor, garantimi i lirive civile, heqja e censurës dhe kthimi i ushtrisë nën kontroll civil ishin ndër hapat kyç që sollën konsolidimin e demokracisë.
Në planin ndërkombëtar, Karamanlis e orientoi qartë Greqinë drejt Perëndimit. Një nga aktet më të rëndësishme të qeverisë së tij ishte aplikimi për anëtarësim të plotë në Komunitetin Ekonomik Evropian (KEE) – paraardhësin e Bashkimit Evropian – një projekt që përfundoi me sukses në vitin 1981, kur Greqia u bë anëtare me të drejta të plota. Ky hap përforcoi lidhjet ekonomike, politike dhe kulturore të vendit me Evropën, duke e larguar nga izolimi i periudhës së diktaturës.
Ndërkohë, çështja e Qipros, ndonëse mbeti një plagë e hapur në politikën e jashtme greke, u trajtua me një qëndrim më diplomatik nga qeveria e re, duke shmangur një përballje të drejtpërdrejtë ushtarake me Turqinë dhe duke ndjekur rrugën e zgjidhjes ndërkombëtare përmes OKB-së.
Trashëgimia e Metapolitefsisë
Epoka e metapolitefsisë mbetet një moment themelor për Greqinë moderne. Ajo shënoi fundin e ndërhyrjes ushtarake në jetën politike, normalizimin e spektrit politik, dhe krijimin e një kulture demokratike pluraliste.
Konstantinos Karamanlis, për shumë grekë, është figura që jo vetëm rivendosi rendin kushtetues, por edhe udhëhoqi vendin drejt një identiteti evropian dhe një të ardhme më të qëndrueshme. Reformat e nisura në atë periudhë shtruan themelet për zhvillimin institucional, ekonomik dhe shoqëror që Greqia përjetoi në dekadat që pasuan.
Përgatiti L.Veizi
