Në shekullin XIII, Romës i vinte era tym dhe frikë – një erë që nuk vinte prej temjanit të altareve, por prej druve që digjeshin në sheshet e inkuizicionit. Ishte koha kur besimi nuk matej më me zemër, por me mënyrën sesi dorëzoje shpirtin përballë kishës. Në këtë atmosferë të zymtë, më 1267, Papa Klementi i Katërt mori në duar drejtimin e një prej institucioneve më të frikshme të Mesjetës: Zyra e Shenjtë e Inkuizicionit.
Kjo zyrë u krijua fillimisht nga Kisha Katolike në shekullin XIII për të luftuar heresitë – devijimet doktrinare që sfidonin autoritetin fetar. Inkuizitorët kishin pushtet të pakufizuar për të hetuar, arrestuar dhe ndëshkuar këdo që dyshohej se kishte devijuar nga dogma zyrtare. Metodat ishin brutale: tortura u lejua si mjet për të “zbuluar të vërtetën” dhe për të “shpëtuar shpirtin” e fajtorit. Heretikët, shpesh njerëz të thjeshtë, mistikë, apo madje edhe shkencëtarë të hershëm, përfundonin në turrën e druve nëse nuk pendoheshin. Inkuizicioni u shtri përtej Italisë – në Francë, Spanjë dhe Portugali, ku më vonë, me bekimin papnor, u institucionalizua edhe më rreptë nga monarkitë.
Nën drejtimin e Papa Klementit IV, Inkuizicioni romak mori strukturë të centralizuar dhe mbikëqyrje të drejtpërdrejtë papnore, duke kthyer Vatikanin në gjykatën supreme të ndërgjegjes. Kjo zyrë nuk ishte më vetëm një instrument kishtar; ajo u kthye në mjet kontrolli të shoqërisë dhe censurimi të mendimit të lirë për shekuj me radhë. Pavarësisht maskës së shenjtërisë, Inkuizicioni mbetet një nga faqet më të errëta të historisë së krishterimit – atje ku feja dhe frika shtrënguan dorën për të sunduar botën.
Përgatiti/ L.Veizi
