1988 – BRSS
Në prill të vitit 1988, në një ngjarje me domethënie të thellë për një shoqëri që për dekada kishte jetuar nën hijen e ateizmit shtetëror, udhëheqësi sovjetik Mihail Gorbaçov premtoi një hapje më të madhe ndaj lirisë fetare, duke sinjalizuar një kthesë të rrallë në politikën zyrtare të Bashkimit Sovjetik.
Në kuadër të përvjetorit të 1000-vjetorit të pagëzimit të Rusisë – një ngjarje historike që i referohet konvertimit të Princit Vladimir dhe popullit të Kievan Rus në të krishterë ortodoks në vitin 988 – Kremlini, për herë të parë që nga Revolucioni i Tetorit, u tregua mirëkuptues dhe bashkëpunues ndaj Kishës Ortodokse Ruse. Kjo u konsiderua si një shenjë e qartë se politika e “Glasnost” (hapje) dhe “Perestroika” (ristrukturim) po preknin edhe një nga fushat më të ndaluara të jetës sovjetike: besimin fetar.
Për dekada, feja në BRSS ishte shtypur sistematikisht: klerikët ishin arrestuar, kishat mbyllur apo shkatërruar, dhe edukimi ateist ishte imponuar që në shkollat fillore. Por në këtë atmosferë të re politike të krijuar nga Gorbaçovi, filloi të ripërhapej diskutimi mbi rolin e fesë në shoqëri, mbi trashëgiminë shpirtërore të popullit sovjetik, dhe mbi të drejtën e njeriut për të besuar.
Në një takim historik me Patriarkun Pimen, kreun e Kishës Ortodokse Ruse, Gorbaçovi pranoi publikisht rëndësinë e besimit për miliona qytetarë sovjetikë dhe premtoi se shteti nuk do të ndërhynte më në jetën fetare të popullit. Ky takim u pa si rehabilitimi i heshtur i besimit dhe një tentativë për të rigjetur një identitet shpirtëror brenda një sistemi që po lëkundej nga brenda.
Megjithëse disa ishin skeptikë për sinqeritetin e këtyre premtimeve, një gjë ishte e qartë: murret e ndërgjegjes së kontrolluar po binin, dhe për herë të parë pas shumë dekadash, zërat e kambanave po dëgjoheshin sërish mbi qytetet sovjetike, jo si alarm, por si shenjë shprese.
1988-a nuk ishte vetëm një vit jubile për Kishën Ortodokse, por një kthesë historike për një shoqëri që kishte mësuar të jetonte në heshtje – dhe tani po mësonte ta ringjallte shpirtin.
