Më 6 gusht 1914, rrjeta e aleancave politike dhe ushtarake në Evropë filloi të shpërbëhej në një zinxhir shpalljesh lufte, që do të përfshinin gjithë kontinentin dhe më gjerë në konfliktin më të madh që bota kishte parë deri atëherë: Luftën e Parë Botërore.
Në këtë datë:
Serbia i shpall luftë Gjermanisë, duke iu përgjigjur shpalljes së mëparshme të luftës që Gjermania i kishte bërë aleates së saj, Rusisë.
Austria-Hungaria i shpall luftë Rusisë, duke hyrë në një përplasje të drejtpërdrejtë me fuqinë e madhe sllave që kishte shpallur mobilizimin e përgjithshëm për të mbrojtur Serbinë.
Konteksti: nga atentati në Sarajevë te shpërthimi i një lufte botërore
Gjithçka nisi me atentatin e 28 qershorit 1914, kur Franz Ferdinand, trashëgimtari i fronit të Austro-Hungarisë, u vra në Sarajevë nga një nacionalist serb boshnjak. Ky akt ndezi fitilin e një krize që do të kthehej në flakë globale.
Më 28 korrik, Austria-Hungaria i shpall luftë Serbisë, duke aktivizuar aleancat ushtarake të kohës.
Rusia, si mbrojtëse e serbëve dhe si fuqi pansllaviste, fillon mobilizimin.
Gjermania, aleate e Austro-Hungarisë, i shpall luftë Rusisë më 1 gusht dhe Francës më 3 gusht.
Më 4 gusht, Gjermania pushton Belgjikën neutrale, çka e detyron Britaninë e Madhe të shpallë luftë.
6 gushti: një pikë pa kthim
Me Serbinë që i shpall luftë Gjermanisë, konflikti merr një dimension më të gjerë ballkanik, duke përfshirë një vend të vogël në zemër të përplasjeve gjeopolitike mes perandorive. Serbia, tashmë nën sulm nga Austria, i përgjigjet me vendosmëri një tjetër armiku të madh – një akt i guximshëm dhe i dëshpëruar njëherësh.
Po atë ditë, Austria-Hungaria i shpall luftë Rusisë, duke institucionalizuar përplasjen e madhe mes dy blloqeve:
Traktati i Trefishtë (Triplice): Gjermania, Austro-Hungaria, Italia (Italia do të qëndrojë neutrale përkohësisht);
Antanta: Franca, Rusia, Britania e Madhe (e më pas edhe SHBA, Italia dhe shumë të tjerë).
Një luftë që nuk do të ishte e shkurtër
Për shumë prej liderëve të kohës, lufta pritej të zgjaste disa muaj. Por zjarri që shpërtheu në gusht 1914 do të digjte botën për më shumë se katër vjet, duke shkaktuar mbi 20 milionë të vdekur dhe duke shkatërruar Perandorinë Gjermane, Austro-Hungareze, Ruse dhe Osmane.
Në thelb, data 6 gusht 1914 shënon një pikë pa kthim, një ditë kur Europa hoqi maskën e diplomacisë dhe u përfshi në një përplasje ku krenaria kombëtare, frika nga rënia e prestigjit, dhe besnikëria ndaj traktateve u vendosën mbi jetën e miliona njerëzve.
Nëse dëshiron, mund ta zgjerojmë këtë pasazh në një ese historike mbi fillimin e Luftës së Parë Botërore ose ta përfshijmë në një kronologji të përpunuar për botim.
Përgatiti: L.Veizi
