Rafael Behr
Në Alaskë, udhëheqësi rus do të pretendojë se dëshiron paqe, por vetëm sipas kushteve të tij – dhe do të shfrytëzojë dëshpërimin e presidentit amerikan për të “bërë një marrëveshje” shpejt.
Luftërat nuk kanë pse të fitohen plotësisht. Fitoret totale zënë vendin më të madh në imagjinatën popullore, sepse këto janë historitë që kombet rrëfejnë gjithmonë për të ushqyer ndjenjën patriotike. Por versioni më i plotë i historisë shkruhet shpesh në bllokime (stalemate).
Kjo ia vlen të mbahet mend kur Donald Trump takohet me Vladimir Putinin në Alaska të premten. Të dy udhëheqësit kanë arsye për të pretenduar se fati i Ukrainës mund të zgjidhet në mënyrë vendimtare pa pasur ukrainas në tryezën e bisedimeve. Por kjo nuk e bën të vërtetë.
Për presidentin e SHBA-së, ky është një projekt i kotësisë personale. Ai kishte premtuar t’i jepte fund luftës brenda ditëve pas kthimit në Shtëpinë e Bardhë. Vazhdimi i luftimeve shtatë muaj pas inaugurimit të tij është një goditje për imazhin e tij si “mjeshtër i madh i marrëveshjeve” në botë.
Putini gjithashtu kishte menduar dikur se lufta do të përfundonte shpejt. Ai nisi pushtimin e plotë në shkurt 2022 duke pritur që Kievi të binte brenda javësh. Kur rezistenca ukrainase e prishi atë plan, presidenti rus kaloi në një strategji të gjatë konsumimi, duke u mbështetur te numri më i madh i trupave dhe bombardimet ajrore për të dobësuar aftësinë e Ukrainës si shtet sovran. Baza industriale e Rusisë dhe opinioni publik janë mobilizuar për një luftë të përhershme. Propagandistët e Kremlinit mburren për qëndrueshmërinë e pafundme ushtarake të vendit, ndërsa komandantët rusë premtojnë pa pushim se do të çajnë vijat e frontit dhe do të nisin kapitullimin e shumëpritur.
Putini duhet të besojë në pashmangshmërinë e disfatës ukrainase, sepse çdo skenar tjetër – madje edhe një armëpushim që e lë atë me territorin e pushtuar – e lë misionin historik që i ka caktuar vetes të papërfunduar. Ai do të mbajë një mllef hakmarrës për aq kohë sa Volodymyr Zelenskyy të jetë president i një vendi që mund të armatoset dhe të ndjekë një politikë të pavarur integrimi me demokracitë e tjera evropiane.
Çdo kufi ose marrëveshje që e pengon Kremlinin të diktojë orientimin strategjik të Ukrainës është i paligjshëm në sytë e Putinit. Kjo nuk do ta ndalojë atë të firmosë dokumente për arsye taktike. Presidenti rus e di që ka testuar durimin e homologut amerikan dhe ka humbur terren ndaj Zelenskyy-t në garën për të formësuar narrativën e Trump mbi arsyen pse lufta vazhdon kur ai ka thirrur për paqe.
Presidenti ukrainas është rimëkëmbur nga poshtërimi publik në Shtëpinë e Bardhë në shkurt, kur u qortua për “mosmirënjohje” dhe u fajësua se kishte nxitur pushtimin e vendit të tij. Diplomacia e kujdesshme, e mbështetur nga premtimet e liderëve të NATO-s për të mbuluar shpenzimet ushtarake të Kievit, i solli Trump një grimë njohjeje se ndoshta gjërat ishin më të ndërlikuara nga sa kishte menduar; se Putini kishte prirje për “budallallëqe” dhe se interesi i tij i shpallur për paqe binte ndesh me numrin e bombave që hidhte mbi civilët ukrainas.
Takimi në Alaska po ndodh sepse Trump filloi të vendosë afate për armëpushim dhe të kërcënojë Moskën me sanksione. Putini kishte nevojë të jepte një shfaqje të gatishmërisë për kompromis. Ai llogariti se spektakli i një samiti, i kombinuar me disa sinjale të paqarta për “shkëmbime territori”, do t’i shkonin për shtat besimit të Trump te karizma e tij dhe te ideja se “një marrëveshje është gjithmonë e mundur”.
Putini do ta përdorë takimin për ta kornizuar konfliktin sipas interpretimit që përputhet me versionin e shtrembëruar e të paditur historikisht të Trump: një Zelenskyy mashtrues që e ka manipuluar Biden-in të hedhë pasuri të mëdha të SHBA-së në një bast të çmendur e të humbur. Ai do të thotë se lufta është pothuajse e fituar, se Ukraina nuk mund të mbijetojë, por mund të mashtrojë aleatët e saj për të shpenzuar edhe më shumë para. Do të bëjë pretendime territoriale të mëdha, përfshirë zona që ende nuk janë pushtuar, dhe do t’i paraqesë ato si minimumin e arsyeshëm që Moska duhet të marrë. Do të insistojë në “çmilitarizimin” e Ukrainës – që në fakt do të siguronte dobësinë e saj ndaj një sulmi të ardhshëm – dhe do ta quajë këtë thelbësore për sigurinë e Rusisë.
Trump nuk ka pse të bie në një “romancë politike” me Putinin që samiti të jetë sukses për Rusinë. Dëmi do të ndodhë nëse ai del nga negociatat duke përsëritur pikat kryesore të propagandës së Kremlinit. Frika e aleatëve evropianë të Ukrainës është se ai do të paraqesë një propozim armëpushimi me kushte që Zelenskyy nuk mund t’i pranojë kurrë – një ndarje e padrejtë e vendit sipas vijave të diktuara nga agresori.
Skenarë më pak të zymtë janë të mundshëm. Skepticizmi i ri i Trump ndaj Putinit mund t’i rezistojë lajkatave. Bindja e liderit rus për një përparim të afërt ushtarak mund të jetë e gabuar. Ai mund të mbivlerësojë aftësinë e ekonomisë ruse për të duruar sanksionet. Dhe një ditë mund të zbulojë se rusët e zakonshëm nuk janë më të gatshëm të sakrifikojnë breza të tërë për një mision kombëtar që zgjatet pafund.
Kur ndryshojnë motivet e brendshme ekonomike e politike, Putini mund të bëhet serioz për një armëpushim. Detyra e aleatëve të Ukrainës është të përshpejtojnë atë moment duke mbajtur ndihmën ushtarake maksimale për Kievin dhe presionin financiar mbi Moskën. Edhe atëherë, marrëveshja ka gjasa të lërë disa territore nën kontroll të përhershëm rus, të ndara nga vijat e fortifikuara, në një “bllokim” që kthen luftën e nxehtë në të ftohtë – diçka e ngjashme me zonën e çmilitarizuar në Gadishullin Korean.
Për momentin, sfida për Zelenskyy-n dhe aleatët e tij është të përballojnë një president amerikan që flet për luftën dhe paqen pa asnjë kuptim moral, historik apo strategjik. Trump nuk dallon midis një marrëveshjeje që lejon Ukrainën të zhvillohet si shtet i pavarur dhe një që kënaq etjen për pushtim të presidentit rus. Ai vlerëson dy lloje marrëveshjesh – ato që e pasurojnë dhe ato që i japin atij statusin e “marrëveshësit të madh”. Nëse ai mendon se këto përfitime mund të arrihen duke braktisur aleatët dhe interesat amerikane, nuk ka arsye të mendohet se nuk do ta bënte.
Ky do të jetë qëllimi i Putinit në Alaska. Ai nuk ka ndërmend ta përfundojë luftën vetëm sepse Shtëpia e Bardhë e kërkon, por e di se duhet të shtiret sikur do paqe. Dhe e di se shpresa e tij më e mirë për të mposhtur Ukrainën është ta manipulojë Trumpin që të ushtrojë presion mbi Kievin drejt dorëzimit – ndërsa Trump e imagjinon këtë si një fitore personale.
Përgatiti për botim: L.Veizi
