Sipas mitit, Heraklioni ishte qyteti ku Helena dhe Paridi ndaluan përpara se të niseshin drejt Trojës. Historia e tij mund të shërbejë si një paralajmërim për rreziqet që sot kërcënojnë shumë komunitete bregdetare në mbarë botën.
Chiara Guzzonato
Heraklioni – i njohur nga egjiptianët si Thonis – ishte një qendër e lulëzuar tregtare dhe fetare, me rëndësi strategjike të krahasueshme me Serenissimën dhe me madhështi që rivalizonte Parisin. Për më shumë se 1 200 vjet, ai qëndroi i fundosur pranë brigjeve të Aboukirit, në Egjipt, derisa u rizbulua nga arkeologu Franck Goddio në vitin 2000. Në shekullin e 3-të p.e.s., një tërmet i fuqishëm shkaktoi lëngëzimin e tokës mbi të cilën qëndronte qyteti, duke zhytur tempujt e tij madhështorë. Pa këto monumente, Heraklioni humbi gradualisht rolin e tij si qendër e jetës shoqërore dhe fetare të Egjiptit. Erozioni bregdetar dhe rritja e nivelit të detit vulosën fatin e tij, duke e lënë në harresë në fund të shtratit të Mesdheut.
Një mësim nga e kaluara
Fenomeni i lëngëzimit të tokës ndodh kur toka, për shkak të dridhjeve të forta dhe të zgjatura të një tërmeti, humbet papritur qëndrueshmërinë e saj dhe kthehet në një masë të lëngshme xhelatinoze. Kjo ndodh zakonisht në toka sedimentare të ngopura me ujë, ku edhe një tërmet mesatar mund të “zhdukë” mbështetjen për ndërtesat.
Ky fenomen nuk është thjesht një kujtim i lashtësisë. Në shkurt të vitit 2011, Christchurch në Zelandën e Re u godit nga një tërmet i cili, edhe pse me magnitudë më të ulët se ai i mëparshmi, shkaktoi dëme të mëdha për shkak të lëngëzimit. Ngjarje të ngjashme ndodhën në Japoni po atë vit dhe në Itali një vit më vonë (në zona të pazhvilluara).
Rreziku sot
Shumë qytete moderne ndodhen mbi toka sedimentare dhe janë të prekshme nga ky fenomen, përfshirë qytete në Bregun Perëndimor të SHBA-së, Charleston dhe Savannah në Atlantik, Lagos në Nigeri, disa zona të Londrës, si dhe shumë qytete në Kinë dhe Azinë Juglindore.
Një cikël vicioz
Ngrohja globale po shkakton shkrirjen e akullnajave dhe rritjen e nivelit të detit. Kjo, përveç ndotjes së ujërave nëntokësore, rrit nivelet e tyre dhe ngop tokën sipërfaqësore. Në kushte të tilla, një tërmet mund ta kthejë papritur tokën në baltë ose pelte – duke rrezikuar të përsërisë historinë tragjike të Heraklionit.
Përgatiti për botim: L.Veizi
