Këtu në Tel Aviv, plazhet dhe restorantet janë plot. Në këtë atmosferë shpërqendrimi, kryeministri po luan lojërat e tij të pushtetit dhe po pastron gjeneralët.
Aluf Ben
Valët ekstreme të të nxehtit që kanë goditur rajonin këtë javë nuk bëjnë dallim mes izraelitëve dhe palestinezëve. Por ndërsa ne izraelitët fshihemi në shtëpitë, zyrat dhe makinat tona me ajër të kondicionuar, banorët e rrethuar të Gazës mund t’i shtojnë atmosferës së padurueshme të nxehtë dhe të lagësht vetëm përpjekjen për të ngrënë, pirë dhe fjetur, në frikë të vazhdueshme nga vdekja. Kriza e urisë që ka shpërthyer këtë verë në Gaza, pas kufizimeve të vendosura nga Izraeli për hyrjen e ndihmave humanitare, vazhdon të përkeqësohet pavarësisht presionit ndërkombëtar për të lejuar më shumë ushqim, ilaçe dhe furnizime të domosdoshme. Dhe vrasjet nuk kanë ndaluar kurrë, ndërkohë që Izraeli po përgatitet për fazën tjetër të luftës për të “shfarosur Hamasin”.
Shumica e izraelitëve janë të imunizuar ndaj tmerreve që po përjetojnë palestinezët në Gaza. Duke u thënë nga qeveria dhe mediat kryesore se nuk ka uri – vetëm propagandë e Hamasit dhe lajme të rreme të përhapura nga antisemitët në mediat perëndimore – ata nuk shohin asnjë dilemë morale. Kështu, pas gati dy vitesh luftë, jeta në Tel Aviv të kujton ditët para luftës, me festa pa fund. Plazhet dhe restorantet janë plot, dhe aeroporti Ben Gurion është sërish i zënë me pushues verorë që fluturojnë drejt Greqisë. Të dhënat ekonomike të Izraelit po i tejkalojnë pritshmëritë. Sentimenti kundër luftës është i kufizuar në shqetësimin për pengjet izraelite në tunelet e Hamasit, uljen e gatishmërisë për t’u rikthyer në njësitë rezerviste dhe rritjen e rasteve të PTSD-së dhe vetëvrasjeve në ushtri. Megjithatë, shumica e izraelitëve, edhe kritikët më të ashpër të kryeministrit Benjamin Netanyahu, do t’i jepnin atij dorë të lirë për të vazhduar ndëshkimin e Gazës.
Kjo vetëkënaqësi publike i lejon Netanyahut të përqendrojë vëmendjen në fushën e tij të preferuar: lojërat e pushtetit dhe manipulimin mediatik. Synimi i tij aktual është nënshtrimi i ushtrisë, dhe lufta e vazhdueshme i jep një mundësi të paprecedentë.
Në gjithë karrierën e tij të gjatë politike, rivalët kryesorë të Netanyahut kanë qenë ish-drejtuesit ushtarakë. Duke udhëhequr institucionin më të respektuar të vendit, ata përfaqësonin establishmentin e vjetër liberal që Netanyahu kishte premtuar ta shkatërronte dhe ta zëvendësonte me elita të reja konservatore e fetare.
Që nga vitet ’90 me Jic’hak Rabinin, Netanyahu i ka luftuar të gjithë – heronj ushtarakë si Ariel Sharon dhe Ehud Barak, si dhe figura të aparatit si Benny Gantz e Gadi Eisenkot – dhe ka mbijetuar në krye. Por në një vend që lufton vazhdimisht, kontrolli politik i ushtrisë është çelësi i lidershipit. Netanyahu ishte penguar deri tani nga fuqia veto e de facto e Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF) dhe shërbimeve të inteligjencës mbi vendimet e luftës dhe paqes.
Pastaj erdhi sulmi i Hamasit më 7 tetor 2023, që ushtria dhe inteligjenca nuk arritën ta parashikonin dhe ta ndalonin në kohë. Për shumicën e izraelitëve, ishte fatkeqësia më e madhe në historinë e vendit. Por jo për Netanyahun, i cili ndjeu një mundësi të artë për të konsoliduar pushtetin dhe për të hequr qafe rivalët e tij afatgjatë. Ai e vuri fajin mbi drejtuesit e ushtrisë dhe të inteligjencës, duke penguar një hetim të pavarur. Ndërsa lufta zgjatej, krerët e sigurisë u spastruan një nga një dhe u zëvendësuan me besnikët e kryeministrit. Këto spastrimet i mundësuan atij të marrë meritat për sukseset kundër Hezbollahut dhe Iranit, madje edhe për rënien e regjimit të Asadit në Siri.
Megjithatë, vetëlavdërimi nuk mjaftonte për ta kthyer IDF-në në një degë të kultit personal “Bibist”. Netanyahu mund ta kishte zili partnerin e tij politik, liderin e ekstremit të djathtë Itamar Ben-Gvir, që kishte shndërruar policinë dhe shërbimin e burgjeve në milicinë e tij private përmes manipulimit të emërimeve. Në mars, Netanyahu lëvizi për të marrë kontrollin e “Kirya”-s, selisë ushtarake në Tel Aviv, duke emëruar gjeneralin Ejal Zamir si shef të ri të shtabit. Një komandant tankesh i fuqishëm fizikisht, që kishte shërbyer si ndihmës ushtarak i kryeministrit një dekadë më parë, Zamir njihte nga afër Netanyahun dhe rrethin e tij të brendshëm. Politikanët e djathtë e lavdëruan si një komandant “ofensiv” që do të mundte Hamasin, ndryshe nga paraardhësi i tij, Herzi Halevi, që mbante peshën e dështimit të 7 tetorit. Ai pritej gjithashtu të ruante përjashtimin nga rekrutimi për ultra-ortodoksët, duke ia hequr Netanyahut një problem të nxehtë politik.
Në fillim, Zamir u përshtat shpejt. Më 18 mars, Izraeli theu një armëpushim të shkurtër me Hamasin, duke intensifikuar sulmet dhe duke ndalur përkohësisht hyrjen e ushqimit e ndihmave në Gaza. Në maj, ushtria nisi një tjetër operacion për të “eliminuar Hamasin” dhe dukej në harmoni me objektivin e djathtës: pastrimin etnik të Gazës përmes zhvendosjes së 2 milionë palestinezëve në enklava të ruajtura, ku e vetmja rrugëdalje do të ishte jashtë vendit.
Por nuk vonoi shumë dhe Zamir tregoi një prioritet tjetër. Ndërsa nuk tregoi mëshirë për palestinezët, ai vendosi sigurinë e trupave të tij – dhe të pengjeve izraelite në Gaza – mbi gjithçka. Ai mbajti qëndrimin e paraardhësit për rekrutimin e ultra-ortodoksëve, duke dërguar mijëra fletë-thirrje. Në fillim të gushtit, pasi Hamasi nuk dorëzohej, Netanyahu dhe koalicioni i tij ekstremist premtuan të pushtonin enklavat e mbetura palestineze edhe me rrezikun e pengjeve. Kjo ishte çasti i rebelimit të Zamirit. Thuhet se ai kërcënoi të jepte dorëheqjen nëse detyrohej të hynte në një operacion të rrezikshëm që do të sillte pushtim afatgjatë.
Netanyahu reagoi shpejt, duke udhëhequr si zakonisht nga prapaskena. Djali i tij Jair e akuzoi Zmirin për një grusht shteti ushtarak në stilin e republikave bananesh.
Kriza kulmoi më 6 gusht në një mbledhje të nxehtë të kabinetit të sigurisë, ku shefi i shtabit paralajmëroi kundër dërgimit të trupave në një “kurth” dhe rrezikimit të jetës së pengjeve. Kompromisi ishte pushtimi vetëm i qytetit të Gazës, dëbimi i një milion banorëve dhe shkatërrimi i tij – ashtu siç ishte bërë me Rafahun dhe Khan Junisin. U dha një afat dy mujor para zbatimit, për të lënë hapësirë për një marrëveshje të mundshme shkëmbimi pengjesh për armëpushim.
Por lufta për pushtet nuk u ndal me këtë vendim, pasi ministri i mbrojtjes Izrael Katz vazhdoi ta shtypte Zmirin të dorëzohej ose të largohej. Ideja dikur e paimagjinueshme e shkarkimit të shefit të ushtrisë pas më pak se gjashtë muajsh në detyrë, me një ritëm thuajse stalinist spastrimesh, tani është normalizuar në opinionin publik. Pasuesit e mundshëm janë gjeneralë “më ofensivë” të gatshëm të binden ndaj kryeministrit dhe të punojnë për shkatërrimin e plotë të Gazës.
E gjithë kjo ndodh mes krizës së urisë në Gaza dhe vuajtjes së pengjeve në tunelet e Hamasit. Të dielën është organizuar një protestë e madhe dhe një grevë, që kërkon fundin e luftës dhe kthimin e pengjeve. Ajo gëzon mbështetje të gjerë në sondazhe, por Netanyahu përpiqet ta injorojë, duke dyfishuar misionin e tij të pastrimit etnik në Gaza dhe konsolidimit të autokracisë në Izrael. Në një kthesë të paparashikuar, gjenerali Zamir është shfaqur si lideri i papritur i rezistencës ndaj të dy qëllimeve – ashtu si rivalët e vjetër ushtarakë të Netanyahut.
Si gjithmonë, Netanyahu e mban të hapur mundësinë për të gjitha opsionet, duke lënë kundërshtarët me zgjedhje të vështira dhe duke u treguar histori të ndryshme, shpesh kontradiktore, palëve të ndryshme. Punditët izraelitë debatojnë nëse ai dëshiron t’i japë fund luftës, të arrijë një marrëveshje të pjesshme apo të mbajë një konflikt me intensitet të ulët dhe kosto më të vogël. Vetëm dy gjëra janë të qarta: kryeministri ka një etje të pangopur për pushtet dhe qëndrueshmëri në detyrë; dhe numri i të vdekurve në Gaza nga bombardimet dhe uria vazhdon të rritet, ndërsa izraelitët vazhdojnë të shohin nga ana tjetër.
Përgatiti për botim: L.Veizi
