“Njeriu që shkruante në varreza” i Kliton Nesturit është një roman i fuqishëm që gërmon thellë në plagët e një shoqërie në tranzicion, duke sfiduar kufijtë mes realitetit dhe absurdit. Nëpërmjet një stili narrativ të ngjeshur dhe një atmosfere misterioze e plot tension, autori ndërton një rrëfim të thellë për jetën në një qytet të vogël shqiptar, ku çdo gjë duket normale, por në thelb është e mbushur me enigma.
Një qytet me jetë e histori
Qyteti në roman nuk është thjesht një sfond, por një personazh më vete – një entitet i gjallë që mban të fshehura të shkuarën, hipokrizinë, frikërat dhe tragjeditë e banorëve të tij. Kjo periferi, me të gjitha kontrastet dhe absurdin e saj, bëhet një metaforë për tranzicionin shqiptar: një epokë ku ndryshimi shihet si rrezik, e panjohura trajtohet me frikë, dhe përditshmëria shndërrohet në një cikël të zymtë e të pakthyeshëm.
Personazhe që mishërojnë krizën
Personazhet janë gdhendur me kujdes dhe realizëm brutal. Prifti që dyshon në misionin e tij dhe kryepolici që pret pensionin në një realitet që nuk e kupton më, mishërojnë krizën shpirtërore dhe morale të një shoqërie në kolaps. Njerëzit që i rrethojnë janë po aq të humbur: disa kërkojnë ndryshimin, ndërsa të tjerë mbyllen në botën e tyre të frikësuar.
Të gjithë jemi dëshmitarë
Nesturi e ndërton romanin mbi një tension të vazhdueshëm: një përballje e padukshme mes jetës dhe vdekjes, mes arsyes dhe misterit. Siç vlerësohet edhe në një nga recensionet, Nesturi është “dëshmitari i fundit i atij realiteti ku pikëtakohen katër stinët e një moti dhe ku vërehet qartë vija ndarëse midis dy botëve.” Stili i tij i rrjedhshëm ngjiz një gravitet të fortë emocional, duke e mbajtur lexuesin të lidhur deri në faqen e fundit. Në këtë roman, varrezat nuk janë vetëm vend i të vdekurve, por hapësira ku shkruhet historia e një komuniteti që jeton në kufijtë e absurdit dhe harresës.
Më shumë se një histori
“Njeriu që shkruante në varreza” është më shumë se një histori; është një pasqyrë e shoqërisë shqiptare, një kërkim i thellë i plagëve të fshehura nën sipërfaqe dhe një thirrje për t’u përballur me realitetin, pa filtra e iluzione. Me këtë vepër, Kliton Nesturi rreshtohet mes autorëve më të rëndësishëm të letërsisë bashkëkohore shqiptare.
Epilogu
I botuar nga shtëpia prestigjioze “M&B”, ky roman prej 304 faqesh është libri i njëmbëdhjetë dhe romani i tretë i Kliton Nesturit. Fillimisht, ai u konceptua si një tregim në vitin 1991, për t’u pasuruar më pas me ngjarje dhe personazhe deri në formën e tij të plotë aktuale.
