Thirrjet për rihapjen e Amerikës kanë rrënjë shqetësuese intelektuale. Dhe miliona vdekje që mund të pasonin do të nxisnin një depresion përtej imagjinatës sonë
Nga Siva Vaidhyanathan/The Guardian
Tekstet e lashta hebraike janë të shkruara me referenca dhe ndalime kundër praktikave para-hebraike të lidhura me Moloch, një perëndi, të cilit i lijoheshin fëmijët për një të mirë më të madhe.
Tani, mijëvjeçarë më vonë, ka zëra të spikatur midis nesh që propozojnë të flijojnë të vjetrit dhe të dobtit midis nesh në altarin e një zoti tjetër të rremë – ekonominë globale.
Papritur, fantazmat e Thomas Malthus dhe Jeremy Bentham janë bërë priftërinj për Molochin e shekullit 21, dhe kanë ndjekur bisedën publike amerikane për koronavirusin.
Zyrtarët republikanë, ekonomistët konservatorë, ekspertë të pakualifikuar dhe madje presidenti 73-vjeçar i Shteteve të Bashkuara kanë sugjeruar që dhimbja afatshkurtër ekonomike që sapo ka filluar të shkaktohet për të ngadalësuar përhapjen e koronavirusit mund të kushtojë shumë, thjesht për të shpëtuar jetën e disa milionëve nga fqinjët tanë më të rrezikuar.
Ekonomisti i Universitetit të Chicikagos, Casey Mulligan, i cili shërbeu në këshillin e këshilltarëve ekonomikë të Presidentit Trump, i tha Neë York Times se mbyllja e veprimtarisë ekonomike për të ngadalësuar virusin do të ishte më e dëmshme sesa të bërit asgjë fare. Ai preferon një lloj peshimi të kostove dhe përfitimeve të shpëtimit të jetës.
“Është pak si, kur zbuloni se seksi mund të jetë i rrezikshëm, nuk dilni dhe thoni: nuk duhet të ketë më seks,” tha Mulligan. “Ju duhet t’u jepni njerëzve udhëzime se si të bëjnë seks më pak të rrezikshëm.”
Dhe të martën Trump njoftoi se ai dëshironte që të gjithë biznesin amerikan të ktheheshin në nivele normale të funksionimit deri për Pashkë, 12 Prill. “Kjo kurë është më e keqe se problemi,” tha Trump.
Kjo është më shumë se imorale. Është thellësisht budallallëk. Por, kjo mënyrë e të menduarit është shumë e zakonshme në mesin e atyre që nuk mund të shohin përtej librave shkollorë të ekonomisë ose portofolit të tyre të aksioneve. Dhe ka rrënjë shqetësuese intelektuale.
Në fund të shekullit të 18-të, Malthus paralajmëroi se të varfërit do të rriten me një shkallë që do të tejkalonte burimet e nevojshme për të mbështetur një popullsi në rritje, duke rezultuar në uri dhe mjerim. Parashikimet e tij dështuan, por akoma u vendosën për dekada për të kufizuar përmirësimin publik të varfërisë. Në fund të shekujve 18 dhe në fillim të shekujve të 19-të, Bentham promovoi idenë se vendimet morale publike duhen marrë për të nxitur të mirën më të madhe për numrin më të madh, duke falsifikuar llogaritjen që ka shtyrë politikbërësit dhe ekonomistët të kërkojnë “analiza të thjeshta kosto-përfitim” për të vendosur nëse një masë vlen të merret në konsideratë.
Në përgjithësi, kjo qasje është një shembull i rreptë i një ideologjie shqetësuese që kap shumë nga ata me fuqi dhe ndikim në botë. Ekonomizmi është një sistem besimi që i bën njerëzit të besojnë se gjithçka mund të thjeshtohet në modele dhe kthesa, dhe se është e mundur të llogariten dhe të maksimizojnë shërbimet në çdo rrethanë. Ajo që i mungon ekonomizmit përfshin kompleksitetin, kontigjencën historike dhe fuqinë e thellë, të panumërt të emocionit njerëzor.
Plani ‘i kthimit në punë’ i Trump vetëm do t’i përkeqësonte gjërat, thonë ekspertët.
Për të vendosur një zgjedhje të rreme midis drejtimit të ekonomisë në tokë ndërsa shpëtoni miliona jetë ose ringjallni ekonominë ndërsa flijoni miliona jetë, injoron një fakt thelbësor: depresionin global ekonomik që nxitet nga vdekja e miliona njerëzve në Shtetet e Bashkuara, miliona në Evropë, në Azi, në Indi, në Meksikë dhe miliona në Brazil do të ishin përtej përvojës ose imagjinatës sonë.
Askush nuk do të bënte tregëti me askënd për vite me rradhë. Tregtia do të ndalet për shkak të zisë, frikës nga infeksioni, traumave në mbarë shoqërinë dhe trazirave shoqërore. Le të vërejmë se përkundër përgjigjeve të vonuara dhe të pamjaftueshme nga udhëheqësit e Amerikës së Veriut dhe Evropës, ata kryesorë të Meksikës dhe Brazilit nuk duhet ta marrin seriozisht kërcënimin aspak. Ata vazhdojnë të mohojnë rëndësinë e situatës sonë.
India vetëm këtë javë mori masa që duhej të merrte në janar duke ndaluar shumicën e njerëzve që të largoheshin nga shtëpia dhe të ndalonte fluturime për një muaj. Por miliona indianë nuk kanë asnjë derë për të mbyllur, nuk kanë vend për të ruajtur ushqim dhe asnjë mënyrë për t’u distancuar nga të infektuarit. Trupat së shpejti do të grumbullohen, duke pritur për djegie ose varrosje, duke bashkuar komunitetet e dobësuara nga kjo sëmundje. Askush nuk është i gatshëm për shkatërrimin shoqëror, shpirtëror dhe ekonomik që sigurisht do të vijë deri në qershor.
Kudo në botë, paraqitja e këtij problemi si një shkëmbim midis interesave ekonomike të të rinjve dhe jetëgjatësisë së të moshuarve është një gabim i tmerrshëm. Siç sqarojnë Qendrat e SHBA për Kontrollin e Sëmundjeve, raste serioze ose fatale të infeksionit përfshijnë jo vetëm të moshuarit, por kushdo që është mbipeshë, diabetik, ka presion të lartë të gjakut, është HIV-pozitiv, i është nënshtruar trajtimit të kancerit, vuan nga astma ose pirja e duhanit. Këta faktorë janë më të zakonshëm midis amerikanëve të varfër si dhe amerikanëve më të vjetër. Dhe amerikanët e varfër zënë të gjitha kufijtë e moshave.
Së shpejti, pasi spitalet në të gjithë botën do të mbingarkohen me pacientë me koronavirus, duke shteruar numrin e mjekëve, infermierëve, kujdestarëve, pajisjeve mjekësore, ventilatorëve dhe llogarive të parave, mjekët do të duhet të bëjnë zgjedhje morale se kush jeton ose vdes. Ne nuk duhet të heqim dorë nga gjykimi i tyre bazuar në një zgjedhje të rreme. Depresioni ekonomik do të vijë, pavarësisht sa shumë do të lëmë të vdesin. Pyetja është se sa i gjatë dhe shkatërrues do të jetë.
Pra, kjo nuk është çështje e moshës së re, apo edhe e të pasurve kundrejt të varfërve (megjithëse kjo do të ishte më e saktë dhe një histori më klasike e konfliktit politik në Amerikë). Edhe ata që skanë asnjë mundësi rrezikshmërie, edhe ata më të vegjël se 12 vjeç, nuk mund të dorëzohen para këtij virusi të fuqishëm.
Jemi të gjithë kundër të gjithëve. Ose, nëse zgjedhim, jemi të gjithë për të gjithë.
*Siva Vaidhyanathan është një kolumniste e rregullt për Guardian, SH.B.A. dhe një profesore e studimeve për media në Universitetin e Virxhinias.
