Ndërhyrja e shtetit për rishpërndarjen e të ardhurave mund të jetë një mënyrë efikase për përmirësimin e funksionimit të kapitalizmit, i cili duket se thellon ndjeshëm ndasitë mes shtresave ekonomike në thuajse të gjitha shoqëritë në të gjithë botën.
Ky është sugjerimi i Joseph Stiglitz, laureat Nobel në ekonomi dhe autor i “Njerëzit, Fuqia dhe Fitimet”.
Në një intervistë për “The Economist”, Stiglitz shpjegon arsyet se pse ndërhyrja e shtetit në ekonomi për rishpërndarjen e të ardhurave mund të sjellë të mira. Joseph Stiglitz ka argumentuar se globalizimi funksionon vetëm për disa, dhe qeveria duhet të ndërhyjë në drejtim të rishpërndarjes dhe rregullimit.
“ Pabarazia e pasurisë është bërë një çështje politike e nxehtë. Disa të pasur dhe të fuqishëm dhe fëmijët e tyre kanë mundësi më të mira se të tjerët, duke bërë të mundur përjetësimin e avantazheve.
Nuk është fusha e lojës konkurruese, e nivelit të përshkruar në librat shkollorë: Në sektor të ndryshëm, ka disa firma mbizotëruese që krijojnë pengesa pothuajse të pakapërcyeshme për hyrjen.
Shumëkush bëhet i pasur jo duke shtuar në madhësinë biznesit, por duke kapur nga të tjerët një pjesë më të madhe, përmes shfrytëzimit, qoftë të fuqisë së tregut, avantazheve informative apo dobësive të të tjerëve”-thotë Stiglitz.
Si u futëm në këtë rrëmujë? A është i gjithë faji i republikanëve, apo mund të vendosni një hile edhe në shtëpinë e Demokratëve?
Gjithmonë ka pasur një betejë: Ata me fuqi dhe pasuri duan ta ruajnë dhe ta rrisin atë, edhe kur bëhet fjalë për kurrizin e të tjerëve. Ata i kanë rezistuar përpjekjeve për të korrigjuar pabarazitë, qoftë përmes ligjeve, taksave progresive dhe politikave të shpenzimeve, ose legjislacionit të punës.
Por në një seri reformash progresive nga fundi i shekullit të 19-të deri tek Presidenti Johnson, u bë përparim në secilën nga këto arena dhe Amerika krijoi shoqërinë e parë të klasës së mesme. Pastaj, me Presidentin Reagan, një ideologji e re erdhi për të mbizotëruar: lini gjithçka në treg, ekonomia do të rritet, dhe të gjithë do të jenë më mirë (ajo që quhet “ekonomi e ndërprerjes”).
Përkundrazi, rritja u ngadalësua dhe të ardhurat për shumicën dërrmuese ngecën. Disa demokratë blenë gjithashtu në këto ideologji, me politika shoqëruese të globalizimit dhe financimit të pandërprerë.
Pas reformave tuaja është një rol më i madh për shtetin. Por nëse qeveria është jofunksionale, dhënia e shtetit me më shumë fuqi ekonomike është sikur t’i jepni një foshnjeje një stërvitje të energjisë: kush e di se çfarë dëmi do të sjellë? A nuk shqetësoheni që zgjidhjet tuaja të bien të sheshta nëse sistemi që shkaktoi rrëmujë nuk është në gjendje të menaxhojë ndryshimet?
Të gjithë njerëzit dhe të gjitha institucionet njerëzore janë të gabueshëm. Kjo është e vërtetë si në sektorin privat ashtu edhe atë publik: shikoni shkatërrimin e bërë nga bankat private në krizën e vitit 2008, një humbje e PBB-së (nga ajo që ekonomia do të prodhonte ndryshe) në mënyrë kumulative vlerësohet tani në Evropë dhe Amerikë të jetë më e madhe se 10 trilion dollarë.
Por qeveria mund dhe ka punuar mirë në shumë vende, përfshirë dhe Amerikën. Të dyja sigurimet shoqërore kanë kosto shumë më të ulëta administrative sesa firmat private që ofrojnë shërbime të krahasueshme.
Ekonomia moderne na ka bërë të ndjeshëm ndaj problemeve themelore të nxitjes në sektorin publik dhe privat, duke siguruar mjete për të rritur efikasitetin dhe përgjegjshmërinë.
Mbikëqyrja, përfshirë sistemet e kontrolleve dhe ekuilibrave dhe një shtyp aktiv falas, janë thelbësore, dhe kjo është përsëri e vërtetë, si në sektorin privat ashtu edhe në atë publik. /Fjala.al/
