Mite, legjenda dhe besimet të vjetra shënojnë shkurtin me 29 ditë si një vit fatal. Kjo është arsyeja pse kemi edhe një ditë më shumë në kalendar.
E përpiktë, si çdo 4 vjet, arriti 29 shkurti 2020. Jemi në vitin e brishtë, ajo që është parë gjithmonë në besimin popullor si viti fatal. 29 shkurti lindi për të shmangur zhvendosjen e stinëve dhe ka një ditë shtesë krahasuar me të gjitha vitet e tjera, 366.
Shkurt, nëse për shekuj llogaritjet mbi ditët mbesin të gabuara deri në intuitën e Jul Çezarit, dhe nga rillogaritja e gjithë kalendarit të bërë nga Papa Gregori XIII, është akoma e nevojshme të kuptohet pse një vit konsiderohet si vit i brishtë. Për ta bërë këtë, përpiquni ta ndani me 400, për shembull vitin 2000. Por kjo vlen vetëm për vitet që shënojnë fillimin e shekullit. Në realitet, dita shtesë, që regjistrohet, shërben për të mos u takuar çdo 4 vjet me një ditë më parë. Sepse tokës i duhen 365 ditë dhe 6 orë për të shkuar rreth diellit.
Sidoqoftë, siç shpjegon National Geographic, sistemi Gregorian nuk është i përsosur.
“Shtimi i një dite çdo katër vjet është pak,” thotë fizikani i Universitetit të Puget Sound, James Evans. Duke llogaritur ditën e vitit të brishtë, të shtuar çdo katër vjet, viti kalendarik Julian përfundoi duke zgjatur 365.25 ditë, krahasuar me 365.242 të asaj diellore: një ndryshim prej rreth 11 minutash, i cili duke u akumuluar me kalimin e kohës u bë një ditë e plotë çdo 128 vjet. Në shekullin e 16-të, mospërputhja ishte bërë dhjetë ditë, me pasoja të bezdisshme edhe për llogaritjen e festave të krishtera.
Thënia “Shën Lucia, nata më e shkurtër që është” daton në ato vite: në 13 dhjetor, ditën e festës së shenjtorit, përkoi me solsticin e dimrit, i cili në të vërtetë bie në 23. Prandaj, Papa Gregori XIII porositi astronomët për të hartuar një kalendar të ri, i cili hyri në fuqi në 1582 dhe u quajt kalendari Gregorian.
Për të balancuar kalendarin me vitin kalendarik, Gregori dekretoi “zhdukjen” e dhjetë ditëve: nga 4 tetori 1582 shkoi direkt në 15. Pastaj hyri në fuqi reforma e saj: vitet e ndara nga katër mbetën të brishta, por jo ato të ndara me 100 gjithashtu, të tilla si 1900. Përjashtim pas përjashtimi, mbetën të përçarë vitet e brishtë edhe për ata 400: kjo është arsyeja pse viti 2000 pati 29 shkurtin e tij.
Me pak fjalë, anulimi i tre ditëve 29 shkurt në çdo 400 vjet na ndihmon të mbajmë kalendarin në sinkron.
Thjesht shtimi i kësaj dite ka frikësuar ndër shekuj ndërgjegjen e brendshme popullore, të dorëzuar më pas ndër vite, mbi konceptin se vitet e brishtë quhen ashtu siç quhen sepse “biseksi” nga latinishtja, dy herë e gjashta, do të thoshte se dita e dyfishtë ishte ajo që parashikonte kalendarët e Marsit me gjashtë ditë, ishin shenja fatkeqësish, murtaje dhe urie. Një perceptim ky që si “viti i vdekjes”, i cili në botën anglo-saksone është përmbysur plotësisht pasi shihet si një vit i favorshëm.
Për ta kuptuar ‘krimbin’, viti i brishtë është gjithsesi edhe viti i Olimpiadave, në Belpaez, ku ishte gjyshi i Savonarola i cili në njëfarë mënyre amplifikoi prirjen romake, dhe për pasojë edhe atë antike të skepticizmit drejt ndryshimeve, pra drejt gjërave që nuk dukeshin të rregullta.
Për më tepër, disa ngjarje tragjike kanë ndodhur në disa nga këto vite të brishta. Në 1908 tërmeti goditi Messina-n dhe Reggio-n dhe në pak më shumë se 37 sekonda shkaktoi përkatësisht 90,000 dhe 120,000 viktima.
Tërmeti, u përsërit në Belice në vitin 1968 dhe në Friuli 1976, ndërsa në 2004 ishte tsunami që shkaktoi shkatërrim dhe vdekje.
Edhe viti 2012, megjithatë, ishte një vit i brishtë, viti i profecisë Maja, i cili parashikonte fundin e botës, Por nuk ndodhi gjë.
Besimet dhe besëtytnitë në kulturat e mesjetës gjithmonë i kanë frikësuar njerëzit, dhe disa fatalitete ishin theksuar dhe kishin transmetuar frikën drejt kësaj dite shtesë që na jep kalendari. Por mbase nuk është kështu.
Burimi: ilquaderno.it
Përgatiti: L.Veizi/Fjala.al/
