Ndonëse qytetet qendrore të vendit ishin goditur rëndë nga tërmeti i 26 nëntorit, ekonomia pritej të rritej me rreth 4% në 2020-n, në raport me vitin e mëparshëm, e nxitur dhe nga programet e rindërtimit dhe gjallërimi i konsumit.
Por, marsi i ktheu përmbys të gjitha parashikimet. Ekonomia shqiptare, ahstu si ajo globale, hyri në një territor të paeksploruar më parë, kur ajo u bë “kurban” për një çështje më madhore, minimizimin e jetëve të humbura nga infeksioni i Covid-19, që u përhap me shpejtësi që nga 11 marsi, kur u shënua dhe rasti i parë tek ne. Rritja ekonomike tashmë është një ëndërr e largët, ashtu siç po ndodh në pothuajse gjithë globin.
Fondi Monetar Ndërkombëtar deklaroi së fundmi se ekonomia shqiptare pritet të bjerë me 5% në vitin 2020, për t’u rimëkëmbur më pas me 8% në vitin 2021.
Kjo rënie prej 5%, duke marrë në konsideratë një nivel inflacioni prej 2-2.5%, nënkupton që prodhimi i brendshëm në 2020-n do të jetë 43 miliardë lekë më pak se në 2019-n, ose 1.63 trilionë lekë, apo 13.3 miliardë euro (sipas të dhënave zyrtare të INSTAT, PBB me çmime korente në 2019-n, ishte rreth 1.68 trilionë lekë).
Në raport me prodhimin që pritej të arrihej në 2020-n përpara epokës së Covid-19, diferenca mes skenarit me dhe pa virus është 1.1 miliardë euro, që është dhe humbja që pritet t’i vijë ekonomisë shqiptare këtë vit, nga shpërthimi i pandemisë (shih grafikun).
“Nga një rënie e tillë duhen minimalisht 4 vjet të marrësh veten”, thotë Azmi Stringa, pedagog finance. “Kjo do të thotë mimimalisht 4 vjet shtyrje e rritjes së investimeve të domosdoshme në arsim, shëndetësi dhe infrastrkturë, aq shumë të nën investuara”.
Stringa shton se në kushtet e rënies ekonomike dhe mbylljes së shumë bizneseve “nevoja për stimul fiskal në ekonomi është më e madhe, ndërsa hapësira më e vogël. Presioni është i madh ndaj qëndrueshmërisë së financave publike”.
FMN: Ekonomia pritet të bjerë me 5% këtë vit
Fondi Monetar Ndërkombëtar në Pasqyrën Ekonomike Globale të prilit 2020, parashikon se ekonomia shqiptare pritet që të tkurret me 5% në 2020-n, si rrjedhojë e pasojave që ka shkaktuar pandemia e Covid-19.
Nga shtetet e tjera të rajonit, Maqedonia do të tkurret me -4%, Bosnja -5 , Kosova me -5%, Mali i Zi me -9. Recesionin më të lehtë pritet ta ketë Serbia, që parashikohet të ketë një tkurrje prej 3%.
Shqipëria ka një varësi të lartë nga Italia, partnerit kryesor tregtar të vendit, drejt së cilës shkojnë mbi 50% e eksporteve shqiptare. Italia, ndër shtetet e goditura më rëndë nga Covid-19 pritet të ketë një rënie prej 9% në 2020. Edhe fqinji tjetër, Greqia pritet të ketë një rënie ekonomike prej 10%, duke qenë dy shtetet me humbjen më të madhe në Europë.
Kjo krizë nuk është si asnjë tjetër, thuhet në raport. Së pari, tronditja është e madhe. Humbjet që po vijnë nga emergjenca shëndetësore dhe masat e lidhura me të ka të ngjarë të jenë më të larta sesa pasojat e krizës globale financiare.
Së dyti, si në një luftë apo në një krizë politike, vazhdon paqartësia e rëndë për kohëzgjatjen dhe intensitetin e tronditjes.
Së treti, në rrethanat aktuale ka një rol shumë të ndryshëm të politikave ekonomike. Në krizat normale, politikëbërësit përpiqen të inkurajojnë aktivitetin ekonomik duke stimuluar kërkesën totale sa më shpejt që të jetë e mundur. Këtë herë, kriza është në një masë të madhe si pasojë e masave të nevojshme të kontrollit. Kjo e bën veprimtarinë stimuluese më sfiduese dhe, të paktën për sektorët më të prekur, të padëshirueshëm.
Ka shumë të ngjarë që këtë vit ekonomia globale të përjetojë recesionin e saj më të keq që nga Depresioni i Madh, duke tejkaluar krizën financiare globale një dekadë më parë. Bllokimi i Madh, siç mund ta quajë dikush, parashikohet të zvogëlojë rritjen globale në mënyrë dramatike. Një rikuperim i pjesshëm është parashikuar për vitin 2021, por niveli i PBB-së do të mbetet nën trendin para-virus, me një pasiguri të konsiderueshme për forcën e rimëkëmbjes.
Ka të ngjarë që rënia të jetë edhe më e fortë. Kjo do të ndodhte nëse masat pandemike dhe të kontrollit zgjasin më shumë, ekonomitë e zhvilluara dhe ato në zhvillim goditen edhe më rëndë, vazhdojnë kushtet e shtrënguara financiare, ose nëse shfaqen efekte të tjera zinxhir për shkak të mbylljeve të firmave dhe papunësisë së zgjatur.
