Nga Gabriel Magalhães
Paratë janë gati. Ata që e kanë me bollëk janë njerëz të mprehtë, me reflekse të shpejta. Paraja është budalla: kapitali, i verbuar nga lakmia, shpesh merr vendime absurde. Dy mënyra të ndryshme për arritjen e fuqisë ekonomike, protagonisti kryesor i shoqërisë sonë, veçanërisht pas revolucionit industrial.
Chesterton ishte një nga ata që menduan se paratë mund të jenë pa kuptim. Britanikët e vendosën këtë ide në librin e tij “Njeriu i Përjetshëm“, duke përdorur kornizën e Luftës së Dytë Punike. Nga njëra anë, Cartago, një tregtar dhe financiar; nga ana tjetër, romakët, me parimet e tyre të rrepta morale. Hannibal, tashmë në gadishullin italian dhe pasi mposhti trupat latine, e ka në dorë Romën. Sidoqoftë, kur ai kërkon ndihmë financiare nga Kartagjena për të përmbushur detyrën e tij, ata nuk i japin atij. Nëse Hannibal ishte duke bredhur lirshëm në territorin e armikut, pse e dëshironte atë buxhet shtesë? Cilat ishin shanset e Romës së shembur? Ne të gjithë e dimë rezultatin historik të këtij qëndrimi irracional: Kartagjena u hoq nga harta sepse paratë, që ishte shpirti i tij, morën një vendim të çmendur.
Bashkimi Evropian duhet të jetë një pengesë etike për diktaturën e kryeqytetit që dëshiron të kontrollojë planetin
Që nga rënia e Murit të Berlinit dhe copëtimi i mëvonshëm i Bashkimit Sovjetik, në botë u shfaq një Kartagjenë e re, e cila është globalizimi. Fitorja e madhe që u realizua nga idetë komuniste e që u shndërruan në plehëra historike nuk u ribashkua me Gjermaninë, as me Bashkimin Evropian, as me Shtetet e Bashkuara, por thjesht vetëm dhe ka bërë një pakt me demonët delikatë të autokracisë kineze. Sot ne jetojmë në një planet të sunduar nga miliarda që udhëtojnë drejt një krize serioze ekologjike dhe në të cilën ka, përveç kësaj, shumë padrejtësi sociale.
Pothuajse e gjithë historia e shkurtër e shekullit tonë 21 shpjegohet si një grup reagimesh zinxhirore ndaj kësaj fuqie të parave. Së pari, ekstremistët islamikë goditën me dy thika duke shkaktuar plagë ajrore në gjoksin e një prej qendrave financiare në botë. Kushdo që ka lexuar Kuran e di se Islami është një lloj socializmi i pastër dhe primitiv, i cili ndalon interesin për hua dhe imponon një haraç të detyrueshëm vjetor për të pasurit. “Jepjani punëtorit pagën e tij para se djersa të avullojë nga lëkura e tij”, ky është një nga maksimumet e muslimanëve. Sigurisht, tërbimi brutal i 11 shtatorit 2001, absolutisht i pajustifikueshëm, shërbeu vetëm për të pohuar më tej fuqinë e një shoqërie financiare. Fuqizuar nga kjo opozitë e papërpunuar, e cila përfundoi duke u pajtuar me të, globalizimi i miliardave guxoi të merrte goditjen e madhe të krizës së vitit 2008. Si banka janë kishat aktuale, ku, për shembull, duhet të bëjmë një rrëfim të përgjithshëm dhe të marrim kungimin Një hua para se të blejmë shtëpinë tonë, shtetet duhej të shpëtonin ato institucione, duke mbuluar përvetësimin e madh global që ndodhi në ato vite.
Kjo hapi sytë e njerëzve dhe reagimet kundër civilizimit të parave të pastra dhe të forta u shumëfishuan: e majta në Evropë u rilind, me një valë të re politikanësh nga pantallona të shkurtra dhe njerëz të veshur me jelekë të verdhë; Nacionalizmat u rishfaqën, duke premtuar epifanitë idilike sociale, qoftë përmes mureve mbrojtëse ose republikave beninje; në 2013, shfaqet një Papë i cili vesh këpucët e vjetra dhe të ashpra të punëtorit dhe që quhet Francisco, shenjtori i varfërisë; Greta Thunberg më në fund zbulon kapelen e ekologjisë. E gjithë kjo pretendon të njëjtën gjë nga qasje të ndryshme: një botë që nuk kontrollohet nga ari pa shpirt që na qeveris.
Vitet e fundit kanë qenë të një skizofrenie kurioze midis bashkëveprimit të nevojshëm me kapitalin dhe dëshirës nëntokësore për diçka tjetër. Derisa koronavirusi mbërriti dhe drejtoi mitralozin e tij tek ne me ngjitje vdekjeprurëse, duke na hedhur atë pyetje kinematografike të “çantës apo jetës?” Dhe shumica e vendeve kanë zgjedhur jetën, megjithëse disa e kanë bërë këtë me dëshirë.
Një nga mësimet e këtyre kohërave të vështira është se duhet të ketë kritere morale që i imponohen parave. Fuqia e miliardave kërkon një kundërpeshë. Bashkimi Evropian mund dhe duhet të jetë sot një pengesë etike për këtë diktaturë të kapitalit. Ajo në të vërtetë do të jetë viktima e radhës në listën e subjekteve që paratë duan të eliminojnë për të kontrolluar planetin. Pas BRSS, ne vijmë. Për këtë arsye, Evropa nuk mund të funksionojë vetëm si një treg i përshkueshëm nga logjika e kapitalit, por duhet të shndërrohet në një mënyrë të të jetuarit të bazuar, jo në mashtrime revolucionare, por në parime të drejta, të cilat nuk do të na dështojnë. Pavarësisht tensioneve politike të krijuara tashmë, qeveritë duhet të shikojnë me kujdes, duke i qëndruar të drejtave tona, duke respektuar këndvështrimin e tjetrit. Një shpërthim i komunitetit evropian do t’i shndërronte vendet tona në një izolim tjetër, mbase shekuj, të jetuar në secilin komb dhe të verbëruar nga flamuj. Dhe kjo është gjithashtu një makth./Burimi: Lavanguardia Përshtati:Fjala.al
