Kur de Girardin qëlloi Carrel në 1836, dukej se gazetaria e lirë masive kishte fituar betejën.
Ishte mëngjes në komunën e Saint-Mandé, një lagje në lindje të atij Parisi të trazuar të shekullit XIX, kur Émile de Girardin shkrepi armën e tij dhe i dha fund jetës së Armand Carrel.
Ishte 25 korrik 1836 dhe askush nuk mund ta imagjinonte që ky duel tragjik të shënonte historinë e gazetarisë për dy shekujt e ardhshëm. Të paktën, deri sot.
Ndoshta dueli do të ishte regjistruar në histori si një më shumë midis dhjetëra vendbanimeve të nderit që zhvilloheshin në rrugët franceze çdo vit, nëse nuk do të ishte për faktin se si Carrel dhe De Girardin ishin redaktorët e dy gazetave të mëdha në Francë, të Monarkisë së Korrikut.
Carrel, në moshën 36 vjeç, tashmë përfaqësonte rojen e vjetër. ‘Le National’ ishte mediumi kuintesencial francez i republikanizmit militant, por ai që akoma funksiononte falë abonimeve të shtrenjta.
Ai kishte luftuar për lirinë e shtypit në 1830 pas kërcënimeve monarkiste dhe aspirata e tij ishte të ngrinte debatin politik. Nëse Carrel vendosi ta thërriste De Girardin në një duel për vdekje, ishte çështje parimesh gazetareske.
Armiku i tij, i cili sapo kishte mbushur tridhjetë vjeç, kishte themeluar ‘La Presse’ vetëm disa javë më parë, duke e konsideruar si gazetën e parë masive. Formula ishte shumë e thjeshtë: në vend që të harxhonit 80 franga në vit, siç vepruan shumica e mediave, ju mund ta blinit gazetën tuaj për gjysmën e çmimit, 40 franga.
Ulja e çmimit u kompensua përmes kontratave të reklamimit me reklamues të ndryshëm. Në atë lumë gjaku notuan jo vetëm mbetjet e jetës së Carrelit, por edhe një mënyrë për të kuptuar biznesin gazetaresk ‘Hedhja’ gazetareske apo tradhtia e pavarësisë së gazetarisë? Për Carrel, përkundrazi ishte kjo e fundit.
Ishte e pakonceptueshme që një media të mund të tregtohej në atë mënyrë, kështu që ai vendosi të sfidojë De Girardin për të zgjidhur llogaritë. Mund ta imagjinoni drejtorin e “The Washington Post” duke luajtur ruletë ruse të ardhmen e gazetarisë në krahasim me atë të “New York Times”?
Në të gjitha drejtimet, duhet pranuar se Carrel ishte një nxitje e lehtë. Ai tashmë kishte fituar në një duel tjetër të ngjashëm me Roux Laborie, redaktorin e ‘Le Le Revenant’, pasi publikoi një vëzhgim të diskutueshëm për Dukeshën De Berry, megjithëse ai kishte pësuar pasoja të rënda.
Carrel u internua nga Franca në rininë e tij, ai luftoi për liberalët kundër monarkistëve dhe u arrestua gjatë hetimit për vrasjen në tentativë të mbretit Louis – Philippe. Ai nuk pati të njëjtin fat në atë mëngjes vere.
Në atë lumë gjaku jo vetëm që u la fryma e fundit e jetës së Carrel, por një mënyrë për të kuptuar biznesin. Një ditë më pas, ai do të vdiste në shtëpinë e një miku. Koha e gazetarisë masive sapo kishte filluar.
Por nuk ishte një fitore absolute: De Girardin u plagos edhe në kofshë dhe do të përfundonte duke paguar, dekada më vonë, faturat për censurën e pushtetit.
Carrel dhe De Girardin konsiderohen dy nga gazetarët e shkëlqyer të gjysmës së parë të shekullit XIX. Me fjalë të tjera, nëse do të donim ta shtrinim metaforën në modelet e biznesit të gazetarisë, ajo që nuk pretenduan të pretendojnë të dy pretendentët është se ata nuk po vendosnin se cila rrugë e kryqëzimit të gazetarisë duhet të zgjidhej. Fati ishte hedhur tashmë dhe ata ishin aktorë thjeshtë në një histori me fund tragjik.
Epoka e re e masave kishte nevojë për gazetari në masë, dhe gjeniu i De Girardin ishte të gjente një mënyrë për të financuar botimin e tij pa pasur nevojë të drejtohej për ryshfete ose ‘para mbrojtjeje’ (më financoni mua dhe unë do të flas shumë për ju) me ata që deri atëherë, paguheshin ‘revistat’ që përqendroheshin në thashethemet e shoqërisë së lartë pariziane.
De Girardin arriti të shkruante për politikën, saktësisht, duke botuar shumë gjëra që nuk kishin asnjë lidhje me politikën. Kjo do të thotë, moda, thashethemet dhe romanet seriale fillestare si ‘The Count of Monte Cristo’, nga Alejandro Dumas. Francezi ishte vizionar i mjaftueshëm për të kuptuar se e vetmja mënyrë për t’u çliruar nga lidhjet ideologjike të partive politike apo interesave private ishte të kishte një kontigjent të mjaftueshëm të lexuesve besnikë që të mos varej nga burimet e tjera të financimit.
Nëse ata shisnin gazeta falë thashethemeve më të lezetshme për Dukën në detyrë, ata gjithashtu do të mund të përballonin kundërshtimin e grushtit të shtetit të vitit 1851 të Napoleonit III , të cilin ata e kishin përkrahur më parë, edhe nëse kjo do të thoshte mërgim. Të dhëna: nga 13,000 në 63,000 kopje në vetëm disa vjet. Siç u tha për ta, ata mund të mbanin një gjë dhe të kundërtën. Ose ndoshta, thjesht të ishin të pavarur.
Vazhdoni të publikoni përmbajtje të larmishme që tërheqin për lexuesit, por garantoni pavarësinë përmes pajtimeve. Ky është modeli që, me përjashtime të caktuara, ne e kemi njohur deri më sot. Shitet gjithçka e mundur për të marrë një sasi të madhe të ardhurash nga reklamat që, në parim, duhet të garantojnë atë liri nga fuqitë politike.
Çfarë ndodh kur kontrata për investime në reklama në një kohë kur masa është e fragmentuar dhe nuk është më e mundur të fitosh para nga të dhënat gjithnjë e më të larta?
Nëse shikojmë historinë e Carrel dhe De Girardin, dy gjëra: ose pastroni përsëri duke qenë të nënshtruar ndaj fuqive që mund të na financojnë, qoftë për kënaqësi apo frikë se ata do të ajrosin rrobat e tyre të pista, ose vendosni pamjet e tyre në Carrel dhe mos harroni se, në të kaluarën jo aq të largët, gazetat ishin produkte elitare për elitat.
Ose, më mirë akoma, shfrytëzoni më të mirën nga të dy botët në një model hibrid. Vazhdoni të publikoni përmbajtje të lehta që tërheqin për lexuesit, por garantoni pavarësinë financiare përmes pajtimeve.
As Carrel dhe De Girardin. Jo duele në agim, por marrëveshje zotërinjsh për një bashkëjetesë pasuruese. A e dini cili ishte dialogu i fundit midis dy regjisorëve pas duelit? “A vuan shumë, zoti De Girardin?”
“Unë uroj, zotëri, se plaga juaj nuk është më serioze se e imja.” Historia nuk përsëritet vetvetiu, shkruante Mark Twain, dhe shpesh e ardhmja shkruhet me punimet e thyera të së shkuarës, të endura përsëri për të konfiguruar diçka krejtësisht të re, sipas kohërave që na është dashur të jetojmë./Bl.Ba/Fjala.al
