Nga Edison Ypi
…me Kish’ e me varre, me kalldrëme, mure, sokakë, dhe rrotull ca shtëpi, bosh fare.
Nuk ësht’ bombardim. Këtu nuk kaloi asnjë pushtues që ti vinte zjarrin. Këtu nuk erdhi asnjë armik që ti shpërngulte banorët.
Është fshat i braktisur. Është fshati Bezhan. Rrëzë Gramozit pak kilometra pa vajtur në Ersekë.
Kanë ikur. Gjithçka e zbrazur. Duket si Zemër e ndalur që nuk i lypset të shpjerë gjëkundi gjak. Ka ikur trupi. Ka lënë gjymtyrët.
Ku janë kolonjarët, familjet, vatrat e ngrohta, fiset, gëzimet, zemërimet, inatet, hatërmbetjet, vendimet fshatçe, mblesëritë, dasmat, krushqitë, fatkeqësitë, dashuritë, sherret, urrejtjet, zilitë, zullumet, paudhësitë, trimëritë, përrallat, plakat, pleqtë, djemtë, vajzat, fëmijët ?
Ku është mëngjesi i freskët i këtij fshati ?
Ku janë të lehurat e qënve ?
Ku është meraku i grave për t’u ngritur të parat nga gjumi i natës, për të ndezur zjarrin për të përgatitur kafenë ?
Ku janë tymrat që dalin nga oxhaqet, përshëndetjet mëngjezore, blegërimat, dalja e bagëtisë për në kullota ?
Ku është mesdita, dreka, vapa ?
Ku është pasditja, muzgu, simfonia e zilkave, mbrëmja e muhabeteve dhe darkave me mish e raki, kafetë, meseletë, kolonjarllëqet, meraku i grave se muhabetet e burrave mund të përfundojnë në sherr.
Ku është nata, dhe gjumi i pafajshëm, ku janë ?
Ku, ku janë shqiptarët, atdhetarët, kombëtarët, heroikët, trimat, shekullorët, legjendarët, punëtorët, paqedashësit, liridashësit, ku janë ata që i kanë thënë Bukës Bukë, Burrit Burrë, Trimit Trim, Turpit Turp ?
Ku janë, ku kanë ikur, si kanë ikur, ku janë ngulur ?
Sa prej tyre ngrinë në dëborë mbi Gramoz, a u vranë nga rojat këtej e andej kufirit ? Sa janë kthyer të rrahur e të përgjakur ?
Po adoleshentët që nuk dinë ç’është bërë nga ‘90 e tutje, ata që në ikje e sipër, me shkumës a kongjill, lanë emrat mbi muret e shtëpive të braktisura, ku janë ?
Ndonjëri, ose disa, janë në fund të Adriatikut ku dallgët e nënujshme ua përkundin skeletin. Të tjerë, me viza a pa viza, mbi tragete a skafe, nën ndonjë kamion, a brenda ndonjë konteineri kaluan Otranton a La Manshin. Mund të kenë përfunduar në Itali, Angli, Belgjikë, Gjermani, ku mund të kenë ndërruar edhe emrat. Kush e di në ç’zgëq të Evropës a Amerikës lajnë pjata dhe kazana të zbrazura me aroma të qelbëta në këmbim të këtij fshati të freskët malor që ti mbush mushkëritë me ajër të shëndetshëm.
Ndoshta i shtyjnë netët nën ndonjë urë, ose duke lypur në ndonjë metro’. Ku dikush edhe mund të ketë vdekur nga uria. Ku policë me doreza llastiku, i kanë shtyrë me tuba uji brenda një thesi plastike për t’i hedhur pastaj në ndonjë kazan plehrash a në ndonjë laborator për të bërë eksperimente mbi genet dhe rracën.
Sa do zgjasë kjo braktisje rrënqethëse ?
Edhe sa do presim të kthehen ata njerëz, të kërrcasin ato kalldrëme, të gjallërohen ato rrënjë, të tymosin ata oxhakë, të rrjedhi ay gjak ?
