Afganistani i Khaleidit, me dy fytyra

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Nga Leonard Veizi

Kur u njoha me Khaledin dhe me rrëfimin e tij, kuptova realitetin e një populli për të cilin dija më pak se pak. Por kjo nuk ishte tregues i mendjengushtësisë time dhe as i mungesave enciklopedike. Meqenëse Afganistani ishte larg, edhe lajmet që vinin prej andej mbesnin rrugëve e pakogjë vinte deri në Agjencinë Telegrafike të Tiranës e cila po aq censurohej për t’u transmetuar në TV Tirana apo për t’u botuar tek “Zëri i Popullit”. Dinim vetëm që atje luftohej, por nuk dinim në bëhej jetë sociale apo jo. Sepse kudo, në çdo kohë, njeriu ka nevojë për jetë sociale. Ndaj jetë sociale është bërë edhe në Shqipërinë e pushtuar prej ushtarëve të Fashos Italiane, madje dhe kur u fut gjermani me të cilin shkalla e shakasë binte ca shkallë ndjeshëm.
Por Khaledi, me urtësi e dashuri më tregoi gjithçka tjetër, për të cilën as që më kishte shkuar në mend të interesohesha më parë. I urtë e i shtruar ai më rrëfeu se çfarë kishte ndodhur në vendlindjen e tij, përpara se ushtari i parë sovjetik të kapërcente kufirin e të niste pushtimi.

Në parantesë, me Khaledin më prezantoi miku im, botuesi Luan Pengili. Ai më tregoi se Khaledin e kishte gjetur në tregun italian ku kishte bërë namin në shitje kopjesh, ndaj vendosi ta sillte dhe në Shqipëri duke marrë sipas rregullave dhe të drejtën e autorit. Pengili më la romanin e tij në dorë e më tha: Lexoje dhe do ta shohësh… nuk do zhgënjehesh. I prirë të besoja se nuhatja e një botuesi të mirë nuk do më zhgënjente vërtet, romanin “Gjuetari i balonave” e lexova gjatë asaj pasditeje, në redaksinë e gazetës Ballkan ku punoja asokohe, teksa prisja që puna ime ditore si gazetar terreni të faqosej e të dilte në boca.

Qëlloi që shkrimtari afganas, i natyralizuar si amerikan tashmë, të ishte vërtet një zbulim. Një letërsi e bukur dhe një histori e trishtë që të mbante të mbërthyer deri në faqen e fundit për nga surprizat që dukeshin sikur nuk do të mbaronin. Dhe pasi ktheva dhe kopertinën e librit për të parë tek e fundit dhe fotografinë e shkrimtarit, kuptova që e njihja Afganistanin, sepse kisha jetuar në Kabul e rrethinat e tij po aq sa dhe Khaledi.
Padyshim nëse ka një realitet tjetër të Afganistanit, përveç kronikave filmike të atyre viteve, ka mbetur e zeza mbi të bardhë ajo çka është shkruar prej shkrimtarit Khaled Hosseini. Ashtu si dhe Perëndimin, shqiptarët e njohën fillimisht shkrimtarin afgan përmes librit të tij të parë “Gjuetari i balonave”. Ndërsa më pas saga do të vazhdonte me “Një mijë diej vezullues” e “Dhe malet oshtijnë”.                                                                           E me këtë rast më duhet të them se krijimtaria e Khaled Hosseinit nuk është vetëm një realitet letrar, por po aq dhe autobiografik dhe gjithashtu historik. Ai ishte një pasqyrim e realitetit të panjohur.

Që prej vitit 1979 ishim mësuar të dëgjonim se Afganistani ishte pushtuar nga ushtria sovjetike. Dhe kaq. Pas largimit të sovjetikëve, dhe përfshirjes së vendin në një luftë civile, mësuam se Afganistani u mor nga Talebanët. Pra një grupim vendasish radikalë që ishin një prej fraksioneve të luftës civile në Afganistan. Pastaj mësuam se në Afganistan ndërhynë trupat amerikane. Sërish kaq. Sepse Afganistani për ne ishte larg dhe prej tij vinin vetëm lajme lufte. Duhet pasur parasysh se dhe Shqipëria u bë e njohur e bëri xhiron e botës, pikërisht në vitin 1997 kur u futën në luftë … “me Zotin”, e ç’praznim pa fund armët në qiell.
Leximi i romanit të Hosseinit më dha një përfytyrim tjetër të Afganistanit. Sepse ne kuptonim që në Afganistan lindnin vetëm luftëtarë dhe po ashtu vdisnin si të tillë. Dhe se mjeti më i dashur për ta, po aq sa dhe shqiptarët, ishte kallashnikovi. Mirëpo ja që Khaled Hossein më tregoi se Kabuli kishte qenë një kryeqytet ku jetohej po aq sa në pjesën tjetër të botës.

Lexo edhe :  Ç’e ëmbël e helmët kjo Himarë!

Se në Kabulin e viteve ’70 të shekullit të kaluar, gjeje po aq sa dhe në perëndimin evropian plus gjithçka nga tradita vendase. E për më tepër Khaledi më tregoi se në vendin e tij, kur ishin të vegjël, përveçse pinin coca-cola, filmat hollivudianë western me aktorët e njohur të atyre viteve, që shihnin në kinema i shijonin në gjuhën vendase. Pra ishin të dubluar. Në Shqipërinë evropianë edhe në vitin 2021 kjo teknologji është gati inekzistente. Sepse ne përdorim titrat, të cilat kanë dalë nga qarkullimi këtu e… kush e di sa vite më parë. Kjo donte të thoshte se Afganistani, që në perceptimin tonë ishte një vend krejtësisht i prapambetur, në fakt ishte më e zhvilluar se Shqipëria e viteve ’70 kur vendi drejtohej nga Byroja komuniste dhe coca-cola konsiderohej një pije “e degjeneruar”.
E ç’tjetër më tregoi për vendin e tij Khaledi, përderisa pas ndërhyrjes sovjetike, qoftë dhe i mishëruar në personazhin e tij Amir, u detyrua të lejë Kabulin me çajtore e mejhane që binin erë mishi të pjekur, e të shkonte në Amerikë. Dhe më e tmerrshme do të bëhej situata kur vendin e zaptuan radikalët talebanë.

Sot 20 vjet pas ndërhyrjes së ushtrisë amekiane në Afganistan historia po përsëritet. Talebanët kanë rimarë Kabulin e janë shtruar këmbëkryq në pallatin presidencial. Po aq sa brigadat partizane në nëntorin e vitit 1944 vërshuan në hollin plot shkëlqim të pallatit mbretëror, ndërsa vetë partizani Meke u shtri sa gjatë gjerë në krevatin ku kohë më parë kishte fjetur i pari i Savojës perandorake, Emanueli III.
Afganistani është pushtuar nga talebanët. Shqipëria, e përfshirë në zbutjen e krizës humanitare, ka bërë gati krevatet ku do të strehojë një pjesë të afganasve të arratisurve prej realitetit të ri. Njerëz të tmerruar nga ky fakt kapen pas rrotave të avionëve me shpresën për t’u larguar nga një vend ku mendojnë se nuk kanë asnjë ditë të ardhme.
Kahled Hoseinit do t’i duhet të ulet sërish në skrivani e të shkruajë sërish për vendin e tij. Për amerikanët dhe talebanët. Dhe për fëmijët e tjerë që nuk kanë mundësi të gjuajnë më balona.

Të fundit

Si ta kuptosh nëse je i/e mirë në shtrat?

Si fillim, ekspertët theksojnë se trajtimi i seksit si një akt ku ka rëndësi performanca mbi gjithçka është shumë...

Analiza: Ja si mund të ndihmojë Shqipëria Ukrainën në përballimin e sulmeve ruse

Në muajin shkurt presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky i kërkoi Ballkanit Perëndimor të prodhojnë bashkërisht armatime. A mund të ndihmojë rajoni dhe a janë në...

Një në tre gjermanë i pakënaqur me ndryshimin e orës

Në Gjermani vetëm një e treta e qytetarëve besojnë se kalimi në orën verore ka një ndikim negativ në shëndetin e tyre, sipas një...

Kur do të zhvillohet/ Shtyhet mbledhja për zgjedhjen e drejtuesit të ri të Himarës

Është shtyrë mbledhja për zgjedhjen e drejtuesit të ri të Himarës pas tensioneve të krijuara në mbledhjen e Këshillit Bashkiak. Përplasjet në sallë erdhën pasi...

Sondazhi: 80% e të pyeturve mendojnë se java e punës me katër ditë përmirëson balancën

Një javë me vetëm katër ditë pune mund të sjellë një balancë më të mirë mes punës dhe jetës personale. Një sondazh i zhvilluar nga...

Lajme të tjera

Web TV