Ukraina është sot protagoniste e informacionit ndërkombëtar dhe bota shikon me frikë përshkallëzimin ushtarak nga Rusia muajt e fundit. Por pse (thuajse) të gjithë qytetarët e Kievit dhe të zonës përreth nuk janë të shqetësuar? Reportazh i Fanpage në kryeqytetin ukrainas.
Nga Chiara Daffini
Ngjyrat të kujtojnë ato të flamurit: të verdhën e diellit dhe blunë e qiellit. Të cilat pastaj, me sa duket, janë të njëjta me flamurin e BE-së. Por më poshtë, sapo avioni të jetë ulur, bën ftohtë: minus 9 gradë temperatura e regjistruar në Boryspil, 40 kilometra larg Kievit.
“Nuk ke frikë?”, na pyet një kontrollues dokumentesh kur sheh pasaportën europiane.
“Nuk besojmë më kur bërtasin: ujku, ujku!
Boryspil është dhjetë minuta me makinë nga aeroporti dhe duket si një periferi e pafund, e përbërë nga baraka gri dhe të gërvishtura, të ndërtuara dukshëm me qëllimin e vetëm për të mbajtur njerëz dhe sende. Megjithatë, brenda, këto gjëra bëhen shtëpi. Vladimiri dhe Elena, 33 dhe 30 vjeç, na mirëpresin në shtëpinë e tyre: shumë të pastër, të rregullt, por mbi të gjitha tepër të ngrohtë. Jo vetëm figurativisht. “Jemi mësuar me këtë këtu, në shtëpi duhet të rrish me mëngë të shkurtra”, thotë Elena teksa vendos në tryezë borschi, një supë me bazë panxhari, për t’u shërbyer me salcë kosi dhe kopër. “Por kohët e fundit çmimi i gazit është rritur shumë”. Që nga viti 2020, Dhoma Italiane e Tregtisë për Ukrainën zbuloi se tarifat ishin rritur me 44% në të gjithë vendin, me përjashtim të zonave të kontrolluara nga Rusia. “Të gjitha çmimet, në përgjithësi, janë rritur shumë,” konfirmon Vladimir.
Megjithatë, e pandryshuar është jeta e përditshme. “Realisht, në dy muajt e fundit nuk ka ndryshuar asgjë, – siguron Elena. – Jetojmë siç kemi jetuar në tetë vitet e fundit. Lufta nuk do të na vijë, nuk besojmë më kur thërrasin ‘ujku, ujku!’. Por armiku tashmë historik përqendrohet te një kafshë tjetër: “Nëse fton një arush të kërcejë – thotë një fjalë e urtë e lashtë ruse – atëherë nuk je ti që vendos se kur mbarojnë vallet”.
“Ata (rusët) thjesht duan të na bëjnë panik: nëse ndalemi, do të luajmë lojën e tyre – shton Vladimir. – Dhe atëherë çfarë dobie ka të frikësohemi? Nëse duhet të luftojmë, do të luftojmë”.
Ndërkohë në godinën përballë çiftit është gati streha e sulmit ajror. Që nga viti 2014. Nga jashtë duket si një verandë e vogël trekëndore, e anuar nga godina. Vetëm pllaka e ngjitur në majë e tradhton funksionin e saj: “Via Golovatogo, 4 – Strehim i thjeshtë – numri KZ 100 – Kapaciteti 1000 persona”. I vetmi refugjat, tani për tani, është një mace e zezë.
“Është gjithçka qetë, nuk e shihni?”
Një klimë krejtësisht e ndryshme, edhe me të njëjtat temperatura, fryhet në Kiev. Këtu nuk ka vend për shkretim, as në sheshin e famshëm Majdan, simbol i revolucionit portokalli të 2004-ës dhe skenës, mes viteve 2013 dhe 2014, të përplasjeve të përgjakshme që çuan në shkarkimin e presidentit të atëhershëm Viktor Janukoviç.
“Ukraina është një vend fantastik!”thotë Enthuses Oleksiy Yahno, 33 vjeç. Ai punon në fabrikë, por në fundjavë, për t’u mbledhur, vesh një kostum ariu gjigant dhe së bashku me shokun e tij Pavlo (i veshur si Transformer) bëjnë foto me fëmijët dhe turistët përballë tabelës së madhe “I love Kiev”, jo shumë larg nga sheshi. “Nuk ka luftë, gjithçka është e qetë, nuk e shihni?”.
Në fakt, kryeqyteti ukrainas duket se po bie në letargji në një Krishtlindje të përjetshme, me dekorimet ende të varura pothuajse një muaj pas përfundimit të festave ortodokse dhe dritat kudo. I vetmi vend i rreptë është bashkia, ku ne përpiqemi, pa sukses, të përgjojmë kryebashkiakun Vitalij Klyčko. Në vend të tij na flet një punonjës i bashkisë, nga i cili kërkojmë reagime për lajmet dhe pamjet që qarkullojnë në mediat ndërkombëtare: “Kur Putin pushtoi Krimenë, – komenton Vitaliy Butko, – nuk paralajmëroi askënd më parë”. Po civilët, trajnohen për të qëlluar në pyll jashtë qytetit? “Janë thjesht ushtrime, – përgjigjet Vitalij, – si sporti. Këto kurse mbahen prej disa vitesh dhe javët e fundit duket se janë kthyer në modë, por e vërteta është se nuk është një praktikë kaq e përhapur”.
Dhe manuali, ai që në kopertinë shfaqte një helikopter, një ushtar dhe një fëmijë me të atin, së bashku me fjalët “Në rast urgjence apo LUFTE”? “Askush nuk na e ka shpërndarë, – thotë Maria Vergun, 19 vjeçe, lindur dhe rritur në Kiev, – mund ta shkarkoni nga faqja e internetit e qeverisë, nëse dëshironi. Por mos kini frikë: babai im është mik i disa ushtarakëve, të cilët thanë se janë të gjitha provokime, për të mos u alarmuar”.
Mbetet dyshimi për kurset e sigurisë ushtarake për fëmijët në shkolla. Jashtë një instituti pyesim Antonina Tkach, mësuese e shkollës fillore, e cila përgjigjet duke qeshur: “Ne i mësojmë nxënësit tanë vetëm të duan dhe të respektojnë vendin e tyre. Nuk e dija që ky lajm po qarkullonte jashtë vendit, nuk ka kuptim!”.
Pse nuk kanë frikë ukrainasit?
Në vend të kësaj, përpiqemi të gjejmë kuptimin e kësaj shkëputjeje midis asaj që perceptohet brenda dhe jashtë Ukrainës së bashku me Eleonora Tafuro Ambrosetti, studiuese në Institutin për Studime Politike Ndërkombëtare ISPI, eksperte për Rusinë, Kaukazin dhe Azinë Qendrore: “Ka sigurisht, – shpjegon Tafuro, – nga njëra anë nevoja, veçanërisht e Presidentit Volodymyr Zelens’kyj, për të forcuar pëlqimin e tij duke marrë ndihmë ekonomike dhe ushtarake nga perëndimi, por nga ana tjetër edhe përpjekja për të qetësuar mendjet, për të mos qetësuar vetëm qytetarët, por edhe tregjet, të cilat janë prekur rëndë nga kërcënimi i luftës. Pra, për të shmangur që kriza politike të shoqërohet me atë ekonomike, duke qenë se Ukraina është tashmë vendi më i varfër në Evropë”.
Një Vend, kjo është ndjenja që merr njeriu kur flet me ukrainasit, të cilët ndihen si një peng dhe jo një lojtar: “Ata duan të mbrojnë Evropën, jo ne, dhe duan të sulmojnë Perëndimin, jo ne”, thotë një shofer taksie që në të kaluarën kishte studiuar për kanto dhe tani me krenari intonon disa arie Verdi në italisht, – nuk mendoj se njerëzit këtu nuk janë të vetëdijshëm për rrezikun. Ata thjesht nuk duan ta pranojnë atë, pasi është e padrejtë: pse duhet të vdesim për një luftë që nuk është e jona?”.
“Prej vitesh, – kujton Tafuro, – studimet akademike kanë treguar Ukrainën si një mikro-teatër konfrontimi në një luftë midis titanëve. Nga ana tjetër, para vitit 2014 vendi po ndiqte një politikë të jashtme shumë vektoriale, duke u përpjekur të merrte avantazhe nga të dyja palët. Sot në popullatë, perceptimi i rrezikut ndryshon në varësi të zonës, por mbi të gjitha nga gatishmëria më e madhe ose më e vogël e informacionit nga mediat perëndimore. Nga ana tjetër, të qenit rusishtfolës nuk është një faktor diskriminues”.
Dhe pozicionet politike janë nga më të ndryshmet: “Kemi më shumë frikë nga Amerika sesa nga Rusia, – komenton Oleh Bondarenko, banor i Donbasit. – Amerikanët ndikojnë shumë tek politikanët tanë, por ata u shërbejnë interesave të tyre, jo atyre të ukrainasve. Rusia ka arsyet e veta, po mbron territoret e saj”. “Putini është një maskara* – ia qëllon troç Aliyev Bazhan, i cili punon si kasap në tregun e mbuluar në Kiev. – Ndjejmë një kryqëzim midis evropianëve dhe rusëve. Nuk është mirë. Unë do të doja që Ukraina të anëtarësohej në Bashkimin Evropian.”
Krizë apo luftë? Alarmizëm apo pavetëdije?
“Ajo që vërtet duhet të shqetësojë, – vazhdon Tafuro, – është se ky tension do të kthehet në një tjetër konflikt të ngrirë, në të cilin proceset diplomatike për negociatat e paqes vihen në gatishmëri. Po flasim për një luftë që ka tetë vjet që po vazhdon, ku mijëra njerëz kanë vdekur dhe vazhdojnë të vdesin. Marrëveshjet e armëpushimit nuk respektohen, kryesisht sepse dy palët që i kanë nënshkruar, Rusia dhe Ukraina, i interpretojnë ato në një mënyrë antitetike”.
“Nuk dua që Ukraina të mësohet të dëgjojë të shtëna”
Gjurmët e kësaj tragjedie të kristalizuar i mban “veshur” Veronika Melnik, 21 vjeçe. Ajo ecën përgjatë një rruge anësore në Kiev me bishtin e cigares në dorë, duke kërkuar një kosh plehrash që nuk mund ta gjejë. “Jam këtu për të studiuar Ekonomi Ndërkombëtare, por jam nga Donetsk-u. Ose më mirë, isha”. Ka shumë kohë që Veronika nuk jeton në shtëpi me familjen: “Nuk isha as 14 vjeçe kur shpërtheu lufta, dy ditë na bombarduan, pastaj prindërit vendosën të më dërgonin tek të afërmit në zona më të sigurta, për të ruajtur shëndetin tim mendor”. Ajo ka frikë. “Më vjen keq që kaq shumë ukrainas e marrin lehtë këtë çështje, edhe nëse ndoshta, nëse nuk do të kisha lindur në Lindje, do të bëja të njëjtën gjë. Jam e shqetësuar se situata do të degjenerojë dhe se i gjithë vendi po mësohet duke i parë ushtarët në rrugë dhe për të dëgjuar të shtënat”.
