Është pija më e njohur (pas ujit): pothuajse 1.6 miliardë filxhanë kafeje konsumohen çdo ditë në botë. Dhe konsumohet praktikisht në çdo cep të planetit. Por ka të paktën 12 gjëra që (ndoshta) nuk i dini.
Kush pi më shumë? Vendi ku konsumohet më shumë kafe është Finlanda, me 12 kg për frymë në vit. Ndërsa ai ku konsumohet më pak është Puerto Rico, me 400 gramë kafe për çdo person.
Mund të jetë helmuese. Kafeina mund të vrasë. Por nëse pini më shumë se 80 filxhanë kafe në një kohë të shkurtër (rreth 4 orë).
Ajo nuk përmban vetëm kafeinë. Ka të paktën 1000 komponime kimike në kafe. Disa prej tyre janë një burim i vazhdueshëm zbulimi për shkencën dhe mund të përdoren në të ardhmen për të trajtuar sëmundjet e zemrës dhe pagjumësinë.
Koha më e mirë për të pirë kafe? Shkenca ju thotë. A është çdo moment i duhuri? Jo në të vërtetë. Shumica prej nesh e dinë se konsumimi i një kafeje ekspres në orët e vona të pasdites mund të na mbajë hapur sytë kur bëhet fjalë për të rënë në gjumë. Por në pjesën tjetër të ditës, cila është koha ideale për të marrë kafeinë?
Nga ora 9:30 deri në 11:30 të mëngjesit, çdo moment është i duhuri, sipas neuroshkencës dhe kronofarmakologjisë, një degë e mjekësisë që lidh marrjen e barnave ose substancave psikoaktive me trendin e orës sonë natyrore biologjike.
Është një ilaç. Një studim i vitit 2008 nga Universiteti i Lundit në Suedi tregoi se pirja e kafesë do të zvogëlonte rrezikun e kancerit të gjirit , të paktën për gratë që kanë një variant relativisht të zakonshëm të gjenit CYP1A2, i cili ndihmon në metabolizimin e estrogjenit dhe kafesë.
Quhet kështu sepse… Rreth vitit 1000 disa tregtarë arabë sollën kokrra kafeje nga udhëtimet e tyre në Afrikë nga të cilat nxirrnin një pije emocionuese duke e zier të cilën e quajtën qahwa (“eksituese”) . Ishte një hap i shkurtër nga këtu tek fjala turke dhe kafeja italiane. Por ka nga ata që pretendojnë se emri në fakt vjen nga Caffa, një rajon i Etiopisë ku rritet spontanisht.
Kafeja u përhap në Evropë vetëm në shekullin e shtatëmbëdhjetë me emrin e përkohshëm “vera e Arabisë” .
E quajtur nga Kisha si “pija e djallit”, për shkak të vetive emocionuese, për vite me radhë ishte një pije taverne. Të paktën deri në fillimin e shekullit të 18-të, kur kafenetë u bënë vendtakime të frekuentuara nga filozofët iluministë.
Jo të gjithë … e marrin duke pirë. Princi Charles i Anglisë, i apasionuar pas terapive mjekësore alternative, është një mbështetës i zjarrtë i klizmave të kafesë si një trajtim kundër kancerit.
Artistëve u pëlqen. Kompozitorit Johann Sebastian Bach i pëlqente aq shumë kafeja, saqë i kushtoi një këngë: Kaffeekantate , e interpretuar në Leipzig, Gjermani, midis 1732 dhe 1735.
Dhe për sportistët. Sipas një studimi nga Universiteti i Queensland, i botuar në Journal of Science and Medicine in Sport, 14 çiklistët që pinin kafe një orë para vrapimit, fituan 2% për sa i përket shpejtësisë.
Pse ajo që pini në disa vende (për shembull Napoli) është më e fortë? Kjo varet pjesërisht nga përzierja. Dy llojet kryesore të kafesë, Robusta dhe Arabica nuk kanë të njëjtat karakteristika organoleptike. Robusta mund të ketë dy herë më shumë kafeinë se Arabica. Dhe pjesërisht varet nga procesi i pjekjes.
Ekziston vetëm një variant i kafesë natyrale pa kafeinë: Coffea charrieriana , me origjinë nga Kameruni.
Para shpikjes së mokës, kafeja përgatitej përgjithësisht me kafene të tipit napolitan. Këto pajisje, ende të përhapura në disa zona të Italisë jugore, përbëhen nga dy kontejnerë të vendosur njëra mbi tjetrën dhe të ndara nga një filtër i mbushur me kafe. Kur uji në cilindrin e poshtëm të vlojë, aparati i kafesë hiqet nga zjarri dhe kthehet nga ana tjetër. Kështu uji, me anë të gravitetit, kalon nëpër kafenë e bluar dhe nxjerr aromat dhe esencat e saj. Në tenxhere moka, procesi i nxjerrjes është i ngjashëm, por më i shpejtë. Në fakt, është avulli i mbinxehur ai që e shtyn shpejt ujin e vluar përmes filtrit. Kështu, në më pak se një minutë, kafeja nxirret dhe derdhet në pjesën e sipërme.
Cili është sistemi më i mirë? Ai “neapolitan”, sepse filtrimi është më i ngadalshëm dhe aroma e kafesë ndryshohet më pak nga kontakti me ujin e mbinxehur.
