Shkencëtarët thonë se ka arsye të shumta për të dyshuar se ngrohja globale mund të çojë në katastrofë
Rreziku i kolapsit të shoqërisë globale ose i zhdukjes njerëzore është “e paeksploruar në mënyrë të rrezikshme”, kanë paralajmëruar shkencëtarët e klimës në një analizë.
Ata e quajnë një katastrofë të tillë “loja e fundit e klimës”. Megjithëse kishte një shans të vogël për të ndodhur, duke pasur parasysh pasiguritë në emetimet e ardhshme dhe sistemin klimatik, skenarët kataklizmik nuk mund të përjashtoheshin, thanë ata.
“Të përballesh me një të ardhme të përshpejtimit të ndryshimeve klimatike ndërkohë që është i verbër ndaj skenarëve më të keq është menaxhimi naiv i rrezikut në rastin më të mirë dhe fatalisht budalla në rastin më të keq”, thanë shkencëtarët, duke shtuar se kishte “arsye të shumta” për të dyshuar se ngrohja globale mund të rezultojë në një fatkeqësi apokaliptike. .
Ekipi ndërkombëtar i ekspertëve argumenton se bota duhet të fillojë të përgatitet për mundësinë e fundit të lojës klimatike. “Analiza e mekanizmave për këto pasoja ekstreme mund të ndihmojë në nxitjen e veprimit, përmirësimin e qëndrueshmërisë dhe informimin e politikave,” thanë ata.
Eksplorimet në vitet 1980 të dimrit bërthamor që do të pasonte një luftë bërthamore nxitën shqetësimin e publikut dhe përpjekjet për çarmatim, thanë studiuesit. Analiza propozon një axhendë kërkimore, duke përfshirë atë që ata i quajnë “katër kalorësit” e fundit të lojës klimatike: uria, moti ekstrem, lufta dhe sëmundjet.
Ata gjithashtu kërkuan që Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike të prodhojë një raport të posaçëm mbi këtë çështje. Raporti i IPCC mbi ndikimet e ngrohjes prej vetëm 1.5 gradë celcius shkaktoi një “shqetësim publik”, thanë ata.
“Ka shumë arsye për të besuar se ndryshimi i klimës mund të bëhet katastrofik, madje edhe në nivele modeste të ngrohjes,” tha Dr Luke Kemp në Qendrën e Universitetit të Kembrixhit për Studimin e Rrezikut Ekzistencial, i cili drejtoi analizën. “Ndryshimi i klimës ka luajtur një rol në çdo ngjarje të zhdukjes masive. Ajo ka ndihmuar perandoritë e rënë dhe ka formësuar historinë.
“Rrugët drejt katastrofës nuk kufizohen në ndikimet e drejtpërdrejta të temperaturave të larta, siç janë ngjarjet ekstreme të motit. Efektet goditëse si krizat financiare, konfliktet dhe shpërthimet e reja të sëmundjeve mund të shkaktojnë fatkeqësi të tjera.”
Analiza është publikuar në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences dhe është shqyrtuar nga një duzinë shkencëtarësh. Ai argumenton se pasojat e ngrohjes globale përtej 3C janë nënekzaminuar, me disa vlerësime sasiore të ndikimeve totale. “Ne dimë më së paku për skenarët që kanë më shumë rëndësi,” tha Kemp.
Një vlerësim i plotë i rrezikut do të konsideronte se si rreziqet përhapeshin, ndërvepruan dhe përforcoheshin, por nuk ishte tentuar, thanë shkencëtarët. “Megjithatë kështu shpaloset rreziku në botën reale,” thanë ata. “Për shembull, një ciklon shkatërron infrastrukturën elektrike, duke e lënë një popullsi të prekshme ndaj një valë të nxehtë vdekjeprurëse që pason.” Pandemia e Covid nënvizoi nevojën për të ekzaminuar rreziqet globale të rralla por me ndikim të lartë, shtuan ata.
Veçanërisht shqetësuese janë pikat kthese, ku një rritje e vogël e temperaturës globale rezulton në një ndryshim të madh në klimë, siç janë emetimet e mëdha të karbonit nga një pyll tropikal i Amazonës që vuan nga thatësira dhe zjarre të mëdha. Pikat e kthesës mund të shkaktojnë të tjera në një kaskadë dhe disa mbetën pak të studiuara, thanë ata, siç është humbja e papritur e kuvertës së reve stratocumulus që mund të shkaktojë një ngrohje shtesë prej 8 gradë Celsius.
Studiuesit paralajmërojnë se prishja e klimës mund të përkeqësojë ose të shkaktojë rreziqe të tjera katastrofike, të tilla si luftërat ndërkombëtare ose pandemitë e sëmundjeve infektive, dhe të përkeqësojë dobësitë ekzistuese si varfëria, dështimet e të korrave dhe mungesa e ujit. Analiza sugjeron se superfuqitë një ditë mund të luftojnë mbi planet gjeoinxhinierike për të reflektuar dritën e diellit ose të drejtën për të emetuar karbon.
“Ka një mbivendosje të habitshme midis shteteve aktualisht të cenueshme dhe zonave të ardhshme të ngrohjes ekstreme,” thanë shkencëtarët. “Nëse brishtësia aktuale politike nuk përmirësohet ndjeshëm në dekadat e ardhshme, atëherë mund të ndodhë një brez paqëndrueshmërie me pasoja potencialisht serioze.”
Kishte arsye të tjera të mira për t’u shqetësuar për potencialin e një katastrofe globale klimatike, shkencëtarët thanë: “Ka paralajmërime nga historia. Ndryshimi i klimës ka luajtur një rol në rënien ose transformimin e shumë shoqërive të mëparshme dhe në secilën nga pesë ngjarjet e zhdukjes masive në historinë e Tokës.
Modelimi i ri në analizë tregon se nxehtësia ekstreme – e përcaktuar si një temperaturë mesatare vjetore prej më shumë se 29 C – mund të prekë 2 miliardë njerëz deri në vitin 2070 nëse emetimet e karbonit vazhdojnë.
“Temperatura të tilla prekin aktualisht rreth 30 milionë njerëz në Sahara dhe Bregdetin e Gjirit,” tha Chi Xu, në Universitetin Nanjing në Kinë, i cili ishte pjesë e ekipit. “Deri në vitin 2070, këto temperatura dhe pasojat sociale dhe politike do të ndikojnë drejtpërdrejt në dy fuqi bërthamore dhe shtatë laboratorë të kontrollit maksimal që strehojnë patogjenët më të rrezikshëm. Ekziston një potencial serioz për efekte katastrofike.
Tendenca aktuale e emetimeve të gazeve serrë do të shkaktonte një rritje prej 2.1-3.9C deri në vitin 2100. Por nëse zotimet ekzistuese të veprimit zbatohen plotësisht, diapazoni do të ishte 1.9-3C. Arritja e të gjitha objektivave afatgjata të vendosura deri më tani do të nënkuptonte 1.7-2.6C ngrohje.
“Edhe këto supozime optimiste çojnë në trajektore të rrezikshme të sistemit të Tokës,” thanë shkencëtarët. Temperaturat më shumë se 2 C mbi nivelet para-industriale nuk ishin mbajtur në Tokë për më shumë se 2.6 milion vjet, thanë ata, shumë përpara ngritjes së qytetërimit njerëzor, i cili ishte rritur në një “zarf të ngushtë klimatik” gjatë 10,000 viteve të fundit.
“Sa më shumë mësojmë se si funksionon planeti ynë, aq më e madhe është arsyeja për shqetësim,” tha Prof Johan Rockström, në Institutin e Potsdamit për Kërkimin e Ndikimit Klimatik në Gjermani. “Ne e kuptojmë gjithnjë e më shumë se planeti ynë është një organizëm më i sofistikuar dhe i brishtë. Ne duhet të bëjmë llogaritë e fatkeqësisë për ta shmangur atë.”
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: Monada Myshketa (Mehmeti)
