Nga Peter Pomerantsev*
Forconi sanksionet dhe mbështesni ushtrinë e Ukrainës, natyrisht. Por perëndimi duhet t’i përcjellë mesazhet e veta me një ofensivë ideologjike
Ukrainasit ia dolën (përsëri) për atë që askush nuk besonte se mundnin. Ata kanë mundur (përsëri) Rusinë e supozuar të fuqishme në fushën e betejës, duke treguar paaftësinë dhe kalbjen morale të sistemit Putin. Atyre iu deshën vetëm gjashtë ditë për të rimarrë pjesë të tëra territori në Ukrainën verilindore, që Rusisë iu deshën gjashtë muaj për ta pushtuar. Elitat ushtarake, politike dhe propagandistike ruse po fajësojnë të gjitha njëra-tjetrën: përçarjet që zakonisht gjëmojnë nën sipërfaqe tani janë të dukshme për të gjithë. Putini duket i tronditur.
Tani është koha që edhe ne të veprojmë. Jo vetëm duke rritur ndihmën për Ukrainën në fushën e betejës (që është parësore), por edhe duke avancuar përgjatë fronteve të tjera në këtë konflikt: energjinë, informacionin, financat dhe diplomacinë. Duam apo s’duam, Putini po na sulmon. Kjo nuk është vetëm lufta e Ukrainës. Ne mund t’i ndiejmë armët e Putinit kundër nesh çdo ditë. Putini po përdor shantazhin e energjisë për të rritur koston e jetesës, duke u përpjekur të falimentojë bizneset tona dhe të dëmtojë pjesët më të cenueshme të shoqërisë. Ai ka përdorur kërcënimin e bllokimit të eksporteve të grurit të Ukrainës si një mënyrë për të kërcënuar nga uria të varfërit e botës.
Përdorimi i sulmeve kibernetike, atentateve, korrupsionit dhe fushatave dezinformuese nga ana e tij, është i mirë-dokumentuar. Javën e kaluar, deponimet e reja të inteligjencës nga SHBA zbuluan se ai ka shpenzuar 300 milionë dollarë për financimin e lëvizjeve politike në perëndim, kryesisht në të djathtën ekstreme. Çdo fshat që ushtria ukrainase çliron në Ukrainën lindore është gjithashtu një fitore kundër forcave të neofashizmit në atë që dikur njihej si perëndimi. Ai po e bën këtë sepse dëshiron një botë të re ku ai dhe të tjerët si ai mund të veprojnë pa u ndëshkuar. Mirë se vini në konfliktin në një epokë të globalizimit të shkuar keq, ku integrimi intensiv nuk ka nënkuptuar që të gjithë të bashkohen në një fshat global të paqes së përhershme, por një bote të re ku ndërvarësia ka nënkuptuar mundësi të reja për njerëzit si Putini për të minuar të tjerët.
Por mundësitë e tij janë gjithashtu dobësitë e tij.
Së pari, ai është tepër i varur nga energjia dhe ka luajtur kumar që veçanërisht Evropa të detyrohet gjithmonë t’i puthë çizmet e tij të shndritshme ndërsa ato kërkojnë gaz. Ai është inkurajuar nga një mori elitash perëndimore, kryesisht gjermane, politike dhe të biznesit që vazhduan të rrënjosnin varësinë energjetike edhe pasi Rusia pushtoi Ukrainën në vitin 2014 dhe gjuajti pakicat seksuale, kritikët dhe aktivistët në shtëpi. Gjithmonë ekzistonte një ndjenjë se Rusia ishte e pashmangshme, një forcë e palëvizshme së cilës duhej t’i nënshtroheshe. Në vend të kësaj, ne duhet ta shohim atë siç është – një fqinj abuziv nga i cili duhet të shkëputësh varësinë prej tij. Njerëzit duhet të sigurohen që qeveritë e tyre të mund të kujdesen për ta dhe se sakrificat që bëjnë të gjitha e kanë një shpërblim – lirinë dhe sovranitetin e vërtetë. Ne nuk po bëjmë sakrifica “për Ukrainën” – ne po shkëputemi nga varësia ruse, nga energjia, sepse kemi nevojë për siguri të vërtetë energjetike.
Por interesat ekonomike që mbështesnin gjithmonë të bërit biznes me Rusinë do të fillojnë të ngrenë zërin e tyre ndërsa kostot ekonomike rriten. Tashmë ekziston një klasë e tërë biznesesh që i shohin sanksionet dhe bojkotimet kundër Rusisë si një lojë: dikush ia shet mallrat Turqisë dhe vendeve të tjera ndërmjetëse, për shembull, të cilat më pas ia shesin Rusisë. Ka pak rrezik ose kosto reputacioni të përfshirë. Kjo duhet të ndryshojë. Biznesi dhe elitat politike të korruptuara ose thjesht të dyshimta dhe të mjera, që ngulitin biznesin me Rusinë, duhet të mbajnë përgjegjësi. Kjo shkon nga avokatët e dyshimtë që shpërndajnë para rreth kompanive të errëta, deri te lobet e biznesit dhe udhëheqja e partive politike që punuan për të rrënjosur varësinë nga Rusia.
Ne kemi nevojë për një lëvizje qytetare pa kompromis, e cila ekspozon përgjegjësinë e tyre. Si frymëzim, mendoni se si Greenpeace punoi me akademikë dhe gazetarë për të zbuluar se si industria e karburanteve fosile manipuloi politikën dhe diskursin publik dhe më pas nisi fushata të patrembura për ta bërë jetën e korporatave të kompanive të karburanteve fosile aq djallëzore sa duhej të ndryshonin mënyrat e tyre. Kjo mund të përfshijë si presionin ligjor, por edhe kostot e reputacionit. Ne kemi nevojë për diçka të ngjashme për mundësuesit e Putinit (dhe regjimeve të tjera diktatoriale). Pastruesit e parave, sanksionet dhe bizneset, por edhe politikanët e falimentuar moralisht duhet të dinë se do të ketë një kosto të madhe për aktivitetin e tyre, si në gjykata ashtu edhe në gjykatën e opinionit publik. Aktualisht, pandëshkueshmëria mbretëron.
Vetë sanksionet mund të forcohen. Ekspertët financiarë flasin për nevojën për më shumë sanksione dytësore ndaj bizneseve që punojnë me Rusinë; Gazprom Bank mbetet pa sanksione (për të lehtësuar transaksionet e energjisë). Shkolla e Ekonomisë e Kievit thotë se 1,144 kompani të huaja ende funksionojnë brenda Rusisë.
Por përveç mbylljes së zbrazëtirave të tilla, ajo që i mungon sistematikisht paketës së sanksioneve është pjesa e komunikimit. Kjo është e çuditshme: imagjinoni nisjen e reformave ekonomike pa i mbështetur ato me një përpjekje komunikimi. Ne i kemi dhënë Putinit lirinë për të formësuar perceptimet rreth sanksioneve. Dhe kjo është një betejë perceptimi.
Ukrainasit nuk janë kaq të pakujdesshëm. Ata e dinë se veprimet e tyre ushtarake duhet të shoqërohen me fushata informative dhe kibernetike. Ata provojnë shumë risi – nga hakerimi në televizionin rus te transmetimi i fjalimeve të Zelenskit deri te fushatat e mediave sociale në faqet e njohura, video pirate ruse që nxjerrin në pah të vërtetën për krimet e luftës ruse dhe të ardhmen e zymtë për ushtarët rusë në Ukrainë.
Ndërsa kafshojnë sanksionet, Putini do të vazhdojë të përpiqet të përkëdhelë klasat e tij të mesme në qytetet e mëdha, të përpiqet t’i mbajë të mbrojtur nga pasojat e luftës, e cila është menduar të jetë thjesht një shfaqje e madhe në TV. Një pjesë e mirë e shoqërisë beson ende se lufta do të mbarojë, se gjërat do të kthehen në “normalitet”, se perëndimi do të bjerë, se nuk ka alternativë ndaj Putinit që mund të garantojë ende siguri dhe stabilitet.
Megjithëse propaganda e Kremlinit feston slogane që trumbetojnë izoliminizmin (“çfarë rëndësie ka bota nëse nuk ka vend për Rusinë në të” është një fjalë e përsëritur shpesh), Kremlini e di se rusët nuk duan vërtet të izolohen: kështu jo – ndaloni mesazhet në TV për mënyrën se si aktorët perëndimorë nga Tucker Carlson te Viktor Orbán mbështesin Rusinë dhe ligjet e reja që e bëjnë të ligjshme përmbajtjen piratuese argëtuese perëndimore. Për sa kohë që klasa e mesme ende mund të shkojë në Evropë me pushime, ata ende mund të ndjejnë se Putini po ia del mbanë.
Ne kemi nevojë për fushata komunikimi që, të paktën, tregojnë se sanksionet janë afatgjata dhe nuk ka “kthim në normalitet”. Rusia ka thyer grupin e vlerave që garantojnë paqen evropiane dhe duhet të paguajë pasojat. Ne nuk kemi nevojë të na duan rusët. Kjo nuk është për të fituar njerëzit, por për të treguar se ka kufij dhe këta kufij janë të panegociueshëm. Në një ese të famshme se si të merreni me zemërimin e fëmijëve, psikoanalisti Adam Phillips shkruan se si të rriturit duhet të pranojnë se do të urrehen nga fëmijët kur i vendosin kufij kësaj sjelljeje. Ata duhet të mësojnë të jenë pika e zhgënjimit.
Putini dëshiron të shkatërrojë vlerat themelore që garantojnë një Evropë të të drejtave dhe paqes. Duhet të tregojmë se kjo ishte një ide jashtëzakonisht budallaqe dhe t’i bëjmë rusët të bëjnë pyetjen: a ia vlente? A e di udhëheqja e tyre se çfarë po bën?
Shembulli i Afrikës së Jugut tregon se njerëzit edhe në shoqëritë më të falimentuara moralisht përfundimisht ngopen me regjime që i çojnë në izolacionizëm. Sondazhi i brendshëm i Kremlinit (i cili është përhapur gjerësisht në qarqet akademike) tregon të njëjtën gjë. Kur rusët ndjejnë se bota po i shmanget falë një ndryshimi në vlera, identifikimi me shtetin bie. Ndërsa kafshojnë sanksionet, do të ketë shumë më shumë fushata informuese për të zhvilluar. Kremlini do të përpiqet të mbulojë se si të brendshëm të privilegjuar kanë një jetë shumë më të lehtë se njerëzit e zakonshëm; do të përpiqet të fshehë nën qilim se si disa rajone do të sponsorizojnë të tjera edhe më shumë se tani; do të shmangë të flasë se si Rusia po bëhet edhe më e varur nga Kina (një politikë jopopullore në Rusi). Të gjitha këto çështje duhet të dalin në dritë që politika e sanksioneve të ketë ndikimin e duhur.
Megjithatë, puna e kujt është kjo? Unë e kam përdorur termin “ne” gjatë gjithë kësaj pjese, por kush është ky “ne”? Në Luftën e Dytë Botërore dhe në Luftën e Ftohtë kishte institucione që mund të bënin atë që dikur njihej si “luftë politike”. Në një epokë të ndërvarësisë së errët, do të kemi nevojë për institucione që mund ta bëjnë këtë edhe një herë. Por ka një ndryshim të madh nga ato konflikte të zymta. Këto ditë, disa nga fushatat më të mira vijnë nga hapësira qytetare. Nëse në Luftën e Ftohtë Agjencia Amerikane e Informacionit organizoi fushata informuese publike në Bashkimin Sovjetik, sot mund të jenë vullnetarë lituanezë që thërrasin familjet ruse dhe përpiqen t’i informojnë ata për atë që po ndodh realisht me luftën në Ukrainë. Qeveritë janë një lojtar i pashmangshëm, por janë aktorët qytetarë ata që mund të iniciojnë fushatat e synuara kundër korrupsionit dhe fushatat informuese që kam përmendur, dhe më pas duke provuar suksesin të tërheqin qeveritë e ngadalta.
Ukrainasit luftojnë pushtimin rus si një familje – të gjitha pjesët e shoqërisë duke u bashkuar në një qëllim. Ne duhet gjithashtu!
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
