76 vjet më parë, më 22 tetor 1946, ndodhi Incidenti i Kanalit të Korfuzit, në të cilin Marina Britanike humbi 45 oficerë dhe detarë, si dhe 42 të tjerë u plagosën, bilanc ky që shënoi humbjen më të madhe të Marinës Mbretërore pas Luftës së Dytë Botërore.
Dy luftanijet britanike, “Saummarez” dhe “Volage”, me komandantët respektivë V. H. Selby dhe R. R. Paul, ndeshën në mina dhe u dëmtuan rëndë, teksa kishin depërtuar në ujërat territoriale shqiptare, rreth 1200 metra larg brigjeve të Sarandës.
Kjo ngjarje është trajtuar nga juristë, historianë, ushtarakë, politikanë, studiues, etj. Sot, mbas 76-vjetësh, mbi këtë incident është hedhur shumë dritë, dhe dihen tashmë shumë të vërteta.
Lidhur me këtë episod historik, që tendosi ndërsjelljen shqiptaro-britanike, palët mbajtën qendrime diametralisht të kundërta.
Britania e Madhe e çoi çështjen në Këshillin e Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), duke pretenduar për një kalim paqësor të anijeve. Organi i OKB-së i ngarkuar për garantimin e sigurisë dhe të paqeruajtes, ia delegoi çështjen Gjykatës së Hagës, e cila pas një procesi dyvjeçar vendosi të shpallë Shqipërinë fajtore për minimin e kanalit lundrues ndërkombëtar. Ky verdikt nuk u pranua nga Shqipëria dhe në kundërpërgjigje, Britania konfiskoi arin e rezervës shtetërore.
Për një periudhë 40-vjeçare, marrëdhëniet diplomatike bilaterale u pezulluan. Pas rënies së regjimit, qeveria shqiptare u prapësua nga qendrimi i mëhershëm duke pranuar verdiktin e Hagës. Në këtë mënyrë, mundi të rivendosej ndërkëmbime mes palëve, si edhe u zgjidh përfundimisht çështja e arit të konfiskuar.
Më poshtë, paraqiten telegrame të siguruara nga Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave me dorëshkrim të Enver Hoxhës drejtuar Koçi Xoxes e Nako Spiros, për qëndrimin e mbajtur prej delegacionit shqiptar në OKB lidhur me incidentin në Kanalin e Korfuzit.
