Panettone është pa dyshim një nga ëmbëlsirat më ikonike të Krishtlindjeve dhe festave të fundvitit, e njohur për shijen e saj të pasur dhe pamjen e mrekullueshme. E origjinës milaneze, kjo ëmbëlsirë ka fituar një popullaritet global dhe tashmë prodhohet në miliona njësi çdo vit, me Italia dhe Brazilin që kryesojnë në prodhim, por edhe Peru, SHBA dhe shumë shtete të tjera janë të njohura për variantet e panettones.
Në Itali, garat midis dy ëmbëlsirave tradicionale të fundvitit – panettone dhe pandoro – janë të ashpra. Megjithatë, panettone, i cili është i pasur me rrush të thatë dhe shpesh i mbushur me elementë të tjerë si kremra ose çokollatë, mbetet më i preferuari nga italianët, me një përqindje prej 45%, krahasuar me 43% që merr pandoro, e cila është një ëmbëlsirë më e butë dhe e mbuluar me pluhur sheqeri.
Origjina dhe legjendat për panettone
Panettone ka një histori të gjatë, që nga periudha romake, kur eksistonte një lloj brumi me maja dhe mjaltë. Megjithatë, emri i saj dhe receta që njohim sot datojnë nga viti 1495, kur, sipas legjendës, një kuzhinier i oborrit të Dukës Ludovico il Moro në Milano, i cili përgatiti një ëmbëlsirë për festat e Krishtlindjeve, e djeg atë rastësisht. Për t’i shpëtuar zemëratës së padronit, kuzhinieri e shpëtoi pjesën që kishte mbetur e paprekur, e përzien me gjalp dhe rrush të thatë. Ky eksperiment i suksesshëm, i quajtur “Pan de Toni” (Buka e Toni), fitoi zemrat e princërve dhe oborrtarëve të Milanit dhe u bë një traditë.
Përveç kësaj historie, ka edhe një version tjetër të legjendës që thotë se një pastiçier i quajtur Toni krijoi panettonen për të fituar zemrën e vajzës që donte. Pavarësisht prej origjinës së legjendës, ajo që është e sigurt është se panettone është bërë simbol i festave të Krishtlindjeve dhe i traditës milaneze.
Kultura dhe traditat që rrethojnë panettonen
Panettone është një ëmbëlsirë që nuk mund të mungojë në tryezat e festave të Krishtlindjeve, veçanërisht në Milano dhe rajonet përreth. Një traditë që lidhet me panettonen është ruajtja e një panettone pas festave, deri në datën 3 shkurt, kur festohet Shën Biagio, një shenjë e besnikërisë ndaj traditës. Pas kësaj date, prodhimi i panettones ndalon deri në fund të vitit të ardhshëm, duke i dhënë kështu këtij produkti një ndjesi të veçantë sezonale.
Një tjetër traditë e njohur është se dy figura të njohura historike të Italisë – kompozitori Giuseppe Verdi dhe shkrimtari Alessandro Manzoni – ishin të njohur për dashurinë e tyre të thellë për panettonen. Ata e porosinin atë çdo vit nga pastiçeritë më të njohura të Milanit, duke treguar se panettone ishte një ëmbëlsirë që nuk njihte kufij kohorë dhe ishte e pëlqyer nga të gjitha shtresat e shoqërisë.
Forma dhe variacione të panettones
Forma tipike e panettones që njohim sot, e cila ngjan me një “tupë shampanjë”, u krijua në vitin 1920 nga pastiçieri Angelo Motta, i njohur për krijimin e formës që e bënte më të lehtë dhe të bukur paketimin e saj. Ky ishte gjithashtu momenti kur panettone mori një dimension komercial dhe u bë një produkt i njohur dhe i shitur në të gjithë botën.
Edhe pse receta tradicionale për panettone mbetet e lidhur me rrushin e thatë dhe aroma të tjera, sot ekzistojnë shumë variacione. Përfshihen panettonet e mbushura me kremra, çokollata, kikirikë, dhe fruta të tjera, të cilat janë një opsion i shijshëm dhe i përshtatshëm për shijet e ndryshme. Gjithashtu, panettone mund të shërbehet në mënyra të ndryshme, duke e pritur me duar dhe duke e shijuar ngadalë për të vlerësuar çdo katërzim të tij.
Panettone nuk është thjesht një ëmbëlsirë e Krishtlindjeve; është një pjesë e rëndësishme e kulturës dhe traditës milaneze që ka udhëtuar në të gjithë botën. Nga Italia në Brazili, Peru, SHBA, dhe më gjerë, panettone është bërë një produkt global, që mbart me vete një histori dhe një shije të pazëvendësueshme.
Për ata që duan të provojnë një pjesë të vërtetë të kulturës italiane, panettone është më shumë se një ëmbëlsirë – është një traditë, një kujtim dhe një festë për shijet dhe zemrat e atyre që e shijojnë./ S,M
