Raporti i tetë i “Shtetit të Oqeanit Copernicus”, i financuar nga Komisioni Evropian dhe prodhuar nga “Mercator Ocean International”, zbulon ndryshime të paprecedentë në oqeanet e botës për shkak të ngrohjes globale dhe emetimeve të gazeve serrë.
Mbi 120 shkencëtarë nga Evropa dhe më gjerë kanë analizuar të dhëna nga satelitët dhe matjet detare mbi temperaturën, rrymat, nivelin e detit, oksigjenin dhe organizmat detarë. Përdorimi i simulimeve të avancuara kompjuterike ka ndihmuar në krijimin e modeleve të oqeanit në hapësirë dhe kohë.
Rezultatet tregojnë se oqeani po ndryshon me një ritëm alarmues, duke ndikuar në modelet e motit, shkrirjen e akullit dhe biodiversitetin detar. Ekspertët theksojnë se kuptimi i këtyre ndryshimeve është thelbësor për të zhvilluar zgjidhje inovative për të mbrojtur oqeanin dhe jetën në Tokë.
Në ujë të nxehtë
Temperaturat e ujit në oqean po rriten me një ritëm të shpejtë, duke u dyfishuar që nga viti 2005. Oqeani thith rreth 90% të nxehtësisë së tepërt nga efekti serrë, dhe ngrohja është më e theksuar në hemisferën veriore.
Gjithashtu, valët e nxehta detare po bëhen më të shpeshta dhe më të gjata. Në vitin 1982, vetëm gjysma e ujërave të botës përjetuan një valë të nxehtë detare gjatë vitit, ndërsa në 2023 kjo shifër u rrit në 80%. Kohëzgjatja mesatare e këtyre valëve është dyfishuar që nga fundi i viteve 2000.
Më shumë valë të nxehta detare
Valët e nxehta detare po bëhen më të gjata, më të shpeshta dhe më intensive, veçanërisht në Oqeanin Atlantik Verilindor dhe detet përreth.
Në gusht 2022, ujërat pranë Ishujve Balearik arritën 29.2°C, temperatura më e lartë në 40 vjet. Në Kanalin e Mallorkës, temperaturat shkuan mbi 32°C, ndërsa në Gjirin e Bothnisë u regjistrua një rritje prej 9.6°C mbi mesataren. Në rajonin Iberian-Biskaj-Irlandë, uji arriti temperatura deri në 6°C më të larta se normalja, me valë të nxehta që zgjatën mesatarisht 145 ditë.
Ngrohja ka arritur edhe thellë në oqean, deri në 1500 metra në Detin Mesdhe. Ndërkohë, fundi i detit në veri-lindje të Barents është futur në një gjendje të përhershme të nxehtësisë.
Duke mbajtur lart një pasqyrë të akullt
Që nga viti 1979, Arktiku ka humbur mesatarisht 4% të akullit të sipërfaqes së detit çdo dekadë, duke humbur një sipërfaqe prej 2.2 milionë km². Ky shkrirje redukton reflektimin e dritës së diellit, duke thithur më shumë nxehtësi dhe përshpejtuar ngrohjen e oqeanit.
Në Antarktidë, akulli i detit ra në nivelin më të ulët të regjistruar në 2023, duke humbur një sipërfaqe tre herë më të madhe se Franca. Këto ndryshime po shkaktojnë rritje të vazhdueshme të nivelit të detit dhe intensifikimin e motit ekstrem, përfshirë valë më të larta nëpër botë.
Shkencëtarët theksojnë se të dhënat e sakta janë thelbësore për të kuptuar këto ndryshime dhe për të marrë masa për një të ardhme më të qëndrueshme./Marrë nga BBC, përkthyer nga Fjala,al.
