Komisioni i BE-së prezantoi në një dokument strategjik se si BE-ja mund të mbrohet më mirë. Mbi të gjitha bëhet fjalë për mbrojtjen nga Rusia.
“Sa e rëndësishme është mbrojtja për ne, tregohet nga ajo se sa shumë investojmë pör mbrojtjen. Dhe gjatë dhjetë viteve të fundit, ajo nuk ka qenë shumë e rëndësishme për ne,” tha shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, në prezantimin e strategjisë së re të mbrojtjes së BE-së në Bruksel. “Bota nuk ka parë trazira të tilla si tani që nga viti 1945, – shtoi ajo. Është koha për të vepruar”.
Komisioni i Bashkimit Europian ka paraqitur të ashtuquajturin Libër të Bardhë mbi aftësitë mbrojtëse të BE-së. Dokumenti strategjik synon të tregojë se si BE dhe shtetet anëtare mund të bëhen më të qëndrueshme në sektorin e mbrojtjes deri në vitin 2030. Një nga arsyet kryesore për rritjen e nevojave për mbrojtje është Rusia.
“Nëse Rusia lejohet të arrijë qëllimet e saj në Ukrainë, ambiciet e saj territoriale do të vazhdojnë të zgjerohen. Rusia do të mbetet një kërcënim themelor për sigurinë europiane për të ardhmen e parashikueshme”, thuhet në dokument.
Planet për mbrojtje duhet të zgjerohen, tha komisioneri i mbrojtjes i BE-së, Andrius Kubilius. Disa agjenci europiane të inteligjencës besojnë se ka të ngjarë që Rusia të testojë angazhimin e NATO-s për ndihmën e ndërsjellë deri në vitin 2030, paralajmëroi ai.
“Letra e Bardhë” nuk i referohet vetëm Rusisë, por edhe Kinës gjithnjë e më agresive, pasigurive në Lindjen e Mesme të shkaktuara nga rënia e regjimit të Asadit në Siri dhe situatës në Gaza. Rreziqe të tjera vinin nga kërcënimet hibride si sulmet kibernetike dhe aktet e sabotimit në infrastrukturë.
Aftësitë ushtarake
Për t’u bërë më elastike, Komisioni i BE-së ka identifikuar fushat kritike në të cilat shtetet anëtare duhet të zgjerojnë aftësitë e tyre. Përveç mbrojtjes ajrore, mbrojtjes raketore, sistemeve të artilerisë dhe dronëve, këtu përfshihen edhe kapacitetet e transportit ushtarak. Me strategjinë e saj, BE-ja dëshiron të sigurojë edhe fonde të reja në një shkallë të gjerë.
Komisioni thekson se janë ende shtetet anëtare që kujdesen për fushën e mbrojtjes. Por ne duam të sigurojmë që burimet ekzistuese të përdoren në mënyrë sa më efikase. Për shembull, duke zhvilluar, prodhuar dhe tregtuar së bashku sisteme armësh. Një problem i madh për mbrojtjen europiane janë sistemet e shumta të ndryshme të armëve në shtetet anëtare, të cilat nuk përshtaten gjithmonë me njëra-tjetrën.
Financimi nëpërmjet borxhit të ri
Dy javë më parë, Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, prezantoi planin e saj “Rearm Europe” për të mobilizuar 800 miliardë euro për shpenzimet e mbrojtjes gjatë viteve të ardhshme. Për këtë qëllim, barra e lejuar e borxhit për vendet anëtare të BE-së do të rritet deri në 1.5 për qind të prodhimit të tyre të brendshëm bruto, gjë që do të mundësojë shpenzime të mbrojtjes deri në 650 miliardë euro. BE synon të vërë në dispozicion 150 miliardë euro të tjera për shtetet e saj anëtare në formën e kredive.
Disa vende të BE-së pritet të përfitojnë nga kushtet e favorshme të kreditimit të BE-së. Këto fonde synojnë të inkurajojnë blerjet e përbashkëta të armëve midis shteteve të ndryshme të BE-së dhe partnerëve të tyre, si Norvegjia apo Ukraina. Blerjet lejohen nga kompanitë me bazë në BE dhe nëse 65 për qind e komponentëve janë me origjinë europiane.
Industria e armëve mirëpret propozimet, veçanërisht thirrjen për më shumë prokurime të përbashkëta. Nga këndvështrimi i industrisë, porositë me një perspektivë afatgjatë janë të rëndësishme për planifikimin e sigurisë, sipas Shoqatës së Industrive të Hapësirës Ajrore, Sigurisë dhe Mbrojtjes së Europës.
Mbështetja për Ukrainën mbetet një pikë qendrore
Një objektiv kryesor i strategjisë është mbështetja e vazhdueshme ushtarake për Ukrainën. Strategjia e ashtuquajtur “porcupine” nënkupton armatosjen e Ukrainës në atë masë sa të jetë në gjendje të mbrohet nga ndonjë agresor. Ukraina do të mbetet në vijën e parë të politikës europiane të sigurisë dhe mbrojtjes, thuhet në “Librin e Bardhë”.
Është “arena qendrore për të përcaktuar se si do të duket rendi i ri ndërkombëtar”. Përveç ndihmës konkrete ushtarake, Ukraina duhet të përfshihet edhe në nismat e BE-së.
Zgjerimi i partneriteteve
Në Librin e Bardhë pasqyrohet edhe ndryshimi i rolit të SHBA-së. Shtetet e Bashkuara të Amerikës përshkruhen si një partner tradicionalisht i fortë, por bëhet e qartë se SHBA-ja do të zvogëlojë rolin e saj si “garantues kryesor i sigurisë”.
Komisioneri i Mbrojtjes, Kubilius, e shpreh kështu: “450 milionë qytetarë të Bashkimit Europian nuk duhet të mbështeten te 340 milionë amerikanëpër t’u mbrojtur kundër 140 milionë rusëve që nuk mund të mposhtin 38 milionë ukrainas.”
Dialogu dypalësh me SHBA-në do të vazhdojë dhe bashkëpunimi do të forcohet në disa fusha. Në veçanti, ata duan të rrisin bashkëpunimin për çështjet e sigurisë dhe mbrojtjes me NATO-n. Por edhe me vende të tjera si India. Propozimet do të diskutohen më pas nga shtetet anëtare.
Ndërsa grupi konservator i EPP-së në përgjithësi mirëpret Librin e Bardhë, grupi liberal Renew dhe të Gjelbrit e konsiderojnë atë si shumë joambicioz. Deputetja e Partisë së Gjelbër, Hannah Neumann, bën thirrje për “pavarësi reale strategjike” për sa i përket financimit. Sipas këndvështrimit të tyre, duhet të diskutohen edhe eurobondet – pra emetimi i përbashkët i borxhit – dhe një bankë e specializuar europiane e mbrojtjes./ DW
