Pavarësisht apelit të Trumpit që anëtarët e NATO-s të shpenzojnë më shumë nga buxheti i tyre për mbrojtjen, realizueshmëria e çdo rritjeje të mëtejshme në BE mbetet e pasigurt.
Me agresionin rus në Ukrainë në 2022 dhe destabilizimin e NATO-s nga Donald Trump, BE-ja është detyruar të rivlerësojë qasjen e saj ndaj mbrojtjes dhe shpenzimeve ushtarake.
SHBA është shpenzuesi kryesor i NATO-s, me rreth 895.6 miliardë euro në buxhetin e mbrojtjes për vitin 2024.
Gjatë vitit të kaluar, shpenzimet evropiane të mbrojtjes u rritën me 11.7% në terma real për të arritur rreth 423.3 miliardë euro, duke shënuar vitin e dhjetë radhazi të rritjes.
Midis 2014 dhe 2024, shpenzimet rajonale në Evropë ishin në përgjithësi më shumë se 50% më të larta.
Gjermania ka buxhetin e katërt më të madh të mbrojtjes në botë, i cili pa një rritje prej 23.2% në terma real midis 2023 dhe 2024.
Kohët e fundit, vendi miratoi një projekt-ligj që do të lejojë një rritje të madhe të shpenzimeve ushtarake.
Polonia u bë shpenzuesi i pesëmbëdhjetë më i madh i mbrojtjes globalisht, nga vendi i 20-të në 2022.
Raportohet se shpenzimet e mbrojtjes të 23 vendeve të BE-së që janë anëtare të NATO-s arritën në pothuajse 2% të GDP-së së tyre të kombinuar në 2024 dhe parashikohet të arrijnë në 2.04% në 2025.
Dhe rizgjedhja e Trumpit duket se po intensifikon presionin ndaj anëtarëve të NATO-s të Evropës për të rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes.
Presidenti amerikan dëshiron që të gjitha vendet e NATO-s të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 5% të GDP-së së tyre.
Kjo ide u mbështet nga shefja e punëve të jashtme të BE-së Kaja Kallas në janar.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka deklaruar gjithashtu se ai synon të rrisë shpenzimet e mbrojtjes deri në 3.5% të GDP-së së vendit, një rritje që do të kërkonte 30 miliardë euro shtesë në vit.
Ndryshe, nëse anëtarët evropianë të NATO-s do të ruanin normën e rritjes për vitin 2024, atëherë shpenzimet e mbrojtjes do të arrinin mesatarisht 3% të GDP-së brenda pesë viteve dhe 5% brenda dhjetë viteve.
Megjithatë, ruajtja e normës së rritur të rritjes për vitin 2024 ka të ngjarë të jetë e pamundur për shumicën e vendeve.
Për shembull, Spanja ka refuzuar t’i dorëzohet kërkesës së Trumpit.
Qeveria spanjolle synon të rrisë shpenzimet ushtarake në 2% deri në vitin 2029, me më shumë se 17.523 milionë euro të investuara në mbrojtje në 2024, me një objektiv për të arritur në 36.560 milionë euro në pesë vjet./k.k
