Më 12 qershor 1991, për herë të parë në historinë e Rusisë, qytetarët votuan në zgjedhje të lira dhe të drejtpërdrejta presidenciale. Fitues doli Boris Jelcin, një figurë që do të shënonte thellësisht kalimin nga komunizmi sovjetik drejt një rendi të ri post-sovjetik. Kjo ditë shënonte jo vetëm një moment historik për Rusinë, por edhe një hap të madh drejt shpërbërjes përfundimtare të Bashkimit Sovjetik, që do të ndodhte vetëm disa muaj më vonë.
Kush ishte Boris Jelcin?
Boris Jelcin kishte qenë anëtar i lartë i Partisë Komuniste, por u kthye në një kritik të rreptë të byrosë politike dhe veçanërisht të Mikhail Gorbaçovit, presidentit të Bashkimit Sovjetik. Ai u shqua për mbështetjen ndaj reformave demokratike dhe për thirrjet për privatizim të ekonomisë, treg të lirë dhe sovranitet të plotë të Rusisë brenda një Bashkimi Sovjetik që po shpërbëhej.
Në vitin 1990, ai u zgjodh kryetar i Sovjetit Suprem të Republikës Socialiste Federative Ruse, dhe nga ai pozicion, sfidoi hapur autoritetin e qendrës sovjetike.
Zgjedhjet presidenciale të 1991
Zgjedhjet e 12 qershorit 1991 ishin të parat të mbajtura ndonjëherë në historinë e Rusisë si republikë e veçantë brenda Bashkimit Sovjetik. Kishte gjashtë kandidatë në garë, por Jelcini – me retorikën e tij populiste, karizmën brutale dhe premtimin për ndryshim – fitoi një fitore dërrmuese, duke marrë 59% të votave që në raundin e parë.
Ai u mbështet gjerësisht në zonat urbane, sidomos në Moskë dhe Shën Petersburg, dhe gëzoi përkrahjen e opozitës demokratike dhe shumë reformistëve të zhgënjyer nga ritmi i ngadaltë i reformave të Gorbaçovit.
Një fitore simbolike dhe shpërbërja e perandorisë
Zgjedhja e Jelcinit sinjalizoi fundin praktik të pushtetit të Kremlinit tradicional. Pak muaj më vonë, në dhjetor 1991, Jelcini dhe udhëheqësit e Ukrainës dhe Bjellorusisë nënshkruan marrëveshjen e Belovezhskës, duke shpallur shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik dhe krijimin e Komonuelthit të Shteteve të Pavarura (CIS). Mikhail Gorbaçov u detyrua të dorëhiqej më 25 dhjetor 1991.
Kështu, presidenca e Jelcinit u bë qendra e re e pushtetit rus – një pushtet që do të përballej me sfida të jashtëzakonshme në vitet që do të vinin: kolaps ekonomik, korrupsion, lufta në Çeçeni dhe trazira sociale.
Trashëgimia e 12 qershorit
Kjo datë – 12 qershor – është shpallur më vonë si Dita e Rusisë (День России), një festë kombëtare që shënon lindjen e shtetit modern rus. Përkrahësit e shohin këtë si fillimin e një epoke të lirisë dhe sovranitetit. Kritikët, ndërkohë, e konsiderojnë si hyrjen në një periudhë kaotike tranzicioni, ku shumë humbën më shumë se fituan.
Përgatiti: L.Veizi
