Më 19 qershor 2012, Julian Assange, themeluesi i platformës së rrjedhjeve të informacionit WikiLeaks, hyri në ambasadën e Ekuadorit në Londër dhe kërkoi azil politik, duke shmangur ekstradimin e mundshëm në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ai pretendonte se përballej me rrezik për jetën dhe lirinë e tij, si pasojë e publikimit të dokumenteve të klasifikuara amerikane, që kishin zbuluar operacione të fshehta ushtarake dhe ndikimin politik të SHBA-së në mbarë botën – veçanërisht në Lindjen e Mesme.
Kush është Julian Assange?
Julian Assange, një aktivist australian i teknologjisë dhe lirisë së informacionit, u bë i njohur në mbarë botën pas krijimit të WikiLeaks në vitin 2006. Kjo platformë krijoi precedentë globalë duke botuar:
Dosje të fshehta të ushtrisë amerikane mbi luftën në Irak dhe Afganistan; Video tronditëse si “Collateral Murder” (Vrasje anësore), ku ushtarë amerikanë qëllonin civilë në Bagdad; Dhe më vonë, rreth 250,000 kabllograme diplomatike që zbuluan qëndrimet reale të diplomacisë amerikane dhe ndërhyrjet në politikën e brendshme të shumë vendeve.
Pse kërkoi azil në ambasadë?
Në kohën kur hyri në ambasadën ekuadoriane: Assange përballej me një urdhër arresti në Mbretërinë e Bashkuar, për shkak të një çështjeje të ngritur nga Suedia për akuza për sulm seksual, të cilat ai i mohoi dhe i konsideroi si një pretekst për ta ekstraduar më pas në SHBA.
Ai deklaroi se nëse do të dorëzohej në Suedi, do të përfundonte i ekstraduar në SHBA, ku e priste burgim i përjetshëm apo ndoshta dënim me vdekje, për publikimin e materialeve sekrete.
Qëndrimi në ambasadë: një azil i pazakontë
Ekuadori i akordoi azil politik më 16 gusht 2012, duke pohuar se Assange kishte arsye të bazuara për të frikësuar persekutim politik.
Assange qëndroi në ambasadë për 7 vjet, nga 2012 deri më 2019, duke jetuar në kushte të izolimit ekstrem, shpesh përballë konfliktit me stafin diplomatik dhe autoritetet britanike që ruanin ambientin jashtë për ta arrestuar.
Pasojat dhe zhvillimet pasuese
Në 2019, qeveria e re e Ekuadorit i tërhoqi statusin e azilit dhe e lejoi policinë britanike të hyjë në ambasadë. Assange u arrestua menjëherë dhe u dënua për shkeljen e kushteve të lirimit me kusht.
SHBA kërkoi zyrtarisht ekstradimin e tij, duke ngritur akuza nën Aktin e Spiunazhit, një ligj që përdoret rrallë, dhe që ngjalli debat për lirinë e shtypit.
Çështja e ekstradimit është ende e hapur dhe Assange ndodhet në burgun Belmarsh në Londër, duke luftuar me mjete ligjore kundër dërgimit në SHBA.
Rëndësia e datës 19 qershor 2012
Ky është një nga momentet më simbolike në historinë moderne të informimit dhe të drejtës ndërkombëtare, sepse:
Ngriti dilema të thella për balancën midis sigurisë kombëtare dhe transparencës;
Shfaqi përplasjen mes gazetarisë investiguese globale dhe superfuqive politike;
Hapi precedentë për ndjekjen penale të atyre që publikojnë sekrete shtetërore, duke ngjallur shqetësim te organizatat për të drejtat e njeriut dhe lirinë e shtypit.
Julian Assange mbetet një figurë thellësisht e ndarë mes lavdërimit si hero i transparencës dhe kritikave si kërcënim për sigurinë globale. Por ajo që filloi më 19 qershor 2012, shënoi një pikë kthese në luftën për kontrollin e informacionit në shekullin XXI.
Përgatiti: L.Veizi
