Ashtu siç ndodhi me agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe përfshirjen, në atë rast, të vendeve të centraleve bërthamore civile në Zaporizhzhia dhe gjithashtu të centralit fantazmë në Çernobil, përshkallëzimi i shpejtë i sulmeve dhe opsioneve ushtarake në Iran ka ringjallur një alarm që menduam se ishte varrosur në frikën tonë të pavetëdijshme të Luftës së Ftohtë: çfarë do të ndodhte nëse bombat izraelite do të arrinin në depozitat e uraniumit të pasuruar (siç do ta shohim në nivele të ndryshme)?
A ekziston vërtet mundësia që fenomeni i ndarjes së atomit të mund të shkaktohet dhe për këtë arsye një shpërthim bërthamor?
Tabloja bëhet edhe më e pasigurt nga përdorimi i mundshëm i GBU-57, i ashtuquajturi pajisje anti-bunker që megjithatë do të duhej të sigurohej nga forcat ushtarake amerikane dhe për këtë arsye do të kërkonte dritën jeshile nga Presidenti i SHBA-ve Donald Trump për të paktën një përfshirje indirekte.
Ashtu si në rastet e mëparshme, nuk ka “literaturë” ose studim rasti që mund ta marrim si referencë të saktë, kështu që duhet të vazhdojmë me hipoteza.
Vendi më i vjetër i pasurimit të uraniumit në Iran është Natanz, 220 kilometra në juglindje të Teheranit, i mbrojtur nga një bateri kundërajrore.
Natanz është vendi më i madh në Iran dhe është vendi ku shumica e centrifugave për pasurimin e uraniumit janë “të fshehura” (vlerësimi është 10 mijë).
Termi është në thonjëza sepse prania e vendit është zbuluar prej shumë vitesh dhe gjithashtu sepse shumica e këtyre centrifugave pasurojnë uraniumin deri në 5%, që konsiderohet një kuotë në përputhje me qëllimet civile, d.m.th. përdorimin e uraniumit në impiantet e prodhimit të energjisë si ato në Ukrainë.
Vendndodhja e Natanzit është goditur që në ditët e para të sulmeve nga Izraeli, kështu që ne tashmë e dimë nga IAEA e udhëhequr nga Rafael Grossi se nuk ka pasur emergjenca nga pikëpamja e rrezatimit të mundshëm.
Por ka të ngjarë që sulmet të kenë dëmtuar centrifugat të cilat janë shumë të ndjeshme ndaj dridhjeve (sidomos nëse ato ishin në funksionim në atë kohë) dhe për këtë arsye bombat mund t’i “arrijnë” ato, duke i dëmtuar, madje edhe nga distanca. Edhe tronditja e mungesës së energjisë pas sulmit mund t’i ketë dëmtuar këto impiante pasurimi.
Por le të kalojmë te pyetja e pyetjeve: nëse shpërthen një zjarr mbi uraniumin, a ekziston rreziku i një reaksioni bërthamor?
Kushdo që ka jetuar vitet e shpërthimit të Çernobilit në vitin 1986 nuk mund të harrojë se në atë rast ekzistonin të dy elementët: paqëndrueshmëria e bërthamës së uraniumit kishte çuar në shpërthim, i cili nga ana tjetër kishte lëshuar radionuklidet në atmosferë duke i lënë ato në mëshirën e erërave. Kjo është reja famëkeqe atomike, edhe më e rrezikshme sepse mund të lëvizë.
Në realitet, teknikisht një “bombë atomike”, siç e shpjegoi gjithmonë me detaje autori më i dashur nga shërbimet sekrete, Frederick Forsyth, i cili vdiq disa ditë më parë, është një grup pjesësh.
Dhe ky është ndoshta aspekti më delikat i akuzës nga Kryeministri Benjamin Netanyahu: a po punonte Irani për një bombë?
Nuk nevojitet vetëm uraniumi i pasuruar, por edhe detonatori (aspak i lehtë për t’u ndërtuar) dhe më pas nevojiten raketa dhe platforma lëshimi të përshtatshme.
