Nga Leonard Veizi
Në Shqipëri, gushti nuk shpallet zyrtarisht festë kombëtare, por gjithçka sillet si e tillë. Administrata publike, pas muajsh burokracie të ngadaltë si një breshkë me astmë, më në fund lirohet nga “vidat”, dosjet dhe firmat, për të vrapuar drejt shezllonit më të afërt – ose, më saktë, drejt atij që s’është zënë ende nga ndonjë patriot i detit, që e ka prenotuar që në maj, duke paguar o “kesh” sipas zakonit, o me kartë krediti si Evropa.
Gushti në Shqipëri është një muaj i veçantë: nis me vapë përvëluese që të shkrin edhe shpresat, dhe përfundon me ndjenjën e përkohshme se jeta është pezulluar, në pritje të shkollave dhe rifillimit të telasheve.
Që në datën “një” administrata publike lëshon zyrat, ngadalë sa për të mos lënë dyshime, por me vendosmëri të admirueshme, për t’u shpërndarë në brigjet e vendit, apo më tej: në Greqi, Itali, apo Turqi.
Askush i mbetur nëpër zyra nuk mban më veshur rrobat formale, përveç ndonjë roje fatkeqe që ruan ndërtesën nga vetmia, apo nga ndonjë qytetar i pafajshëm që ende beson se do gjejë ndonjë derë të hapur për të zgjidhur hallin.
Nga institucionet nuk vjen më as zhurma e printerëve të amortizuar, e as era e kafes së dobët në koridore – vetëm njoftime të thata, shpesh të printuara me shkronja sa më të vogla, që të mos i shohi njeri: “Do të jemi me pushime nga data… dhe mos na bezdisni me mesazhe në celular!.”
E keni hak… Jeni lodhur tërë vitin. Duhet të çlodheni.
Ndërkohë, Aeroporti i Rinasit shndërrohet në pikën më të nxehtë të vendit, jo vetëm nga dielli që përvëlon pistën, por nga fluksi i njerëzve që kapin fluturime për të dalë jashtë, me një valixhe shpenzimesh dhe një tjetër me shpresa të thyera. Të tjerët zbresin për të hyrë brenda, me valixhe të mbushura me dhurata për të afërmit dhe çantën e shpinës ngarkuar me një dozë të mirë të nostalgjie naive.
Shqiptarët me valixhe të mbushura me ëndrra, kursime dhe pak dëshpërim nisen për Evropë, ndërsa të huajt me kapelë, syze dielli dhe guida turistike të shkruara gabim, zbarkojnë për ta eksploruar Shqipërinë e panjohur dhe të pasur me çudira.
Tirana, ndërkohë, ndryshon maskë. Bëhet e butë. Pa trafik. Pa zhurmë. Një mrekulli e vërtetë, gati apokaliptike. Qyteti që zakonisht gumëzhin nga boritë e makinave që të nxjerrin shpirtin, zhurmat e kantierëve që të bëjnë me migrenë dhe ritmi i zyrave që të ngre nervat përpjetë, në gusht duket si një vend i shkretë, ku edhe macet bredhin të çlirta nëpër çstitë e mbetura. Bulevardet janë më të qetë, kafenetë më të shkreta dhe sinjalet e semaforëve ndonjëherë të duket se i ndërrojnë ngjyrat kot, për force zakoni, sepse s’ka kush t’i respektojë dhe as t’i shkelë.
Një luks i rrallë urban, pothuajse i frikshëm. Por vetëm për fare pak ditë të kuptohemi.
Por për ata që zgjedhin të mbeten në kryeqytet, që s’kanë para mjaftueshëm për pushime ose që janë thjesht jo admirues të pushimeve por të dashuruar me vuajtjen e ngarkesës së pamjaftueshme, gushti sjell një lloj lirie të pakuptimtë. Ajri është i nxehtë, por më i lehtë për t’u thithur. Dhe kjo jo vetëm nga mungesa e gazrave të makinave. Hapësira që zakonisht i përket të gjithëve, tani është vetëm për ata pak që nuk ikën. Një kafe në hijen e një peme te Liqeni apo një shëtitje në bulevard pa pengesa, është luks që nuk blihet me para.
Në këtë kakofoni pushimesh, fluturimesh dhe zbrazëtie, Shqipëria përjeton paradoksin e saj të përvitshëm: vendi zbrazet dhe mbushet njëkohësisht, si një frymëmarrje kolektive e çuditshme. Një ritëm që vetëm gushti e kupton. Dhe që askush tjetër nuk e merr seriozisht, sepse është muaji kur të gjithë – zyrtarë, qytetarë, turistë – kanë nevojë të harrojnë për pak se çfarë lëviz e çfarë ndodh në këtë vend. Të gjithë përpiqen të freskohen në mënyrën e tyre – disa me kokteje pranë detit, të tjerët me ventilatorë pranë ballkonit, duke ëndërruar për një zhytje në ujin e kripur.
Prej datës 1 gusht, administrata do të mbushë plazhet. Dhe pronarët e bar-restoranteve xhepat. Të gjithë dalin të fituar. Të humburit shëllehen në Tiranë.
