Më 24 gusht 1954, presidenti i Brazilit Getúlio Vargas, një nga figurat më të rëndësishme politike në historinë braziliane, kryen vetëvrasje në pallatin presidencial Catete në Rio de Janeiro. Vdekja e tij ishte kulmi i një krize politike të thellë që kishte përfshirë vendin, dhe pasojat e saj ndihen në jetën politike të Brazilit edhe sot.
Kush ishte Getúlio Vargas?
Getúlio Vargas ishte një udhëheqës karizmatik dhe populist, i cili ka luajtur një rol qendror në politikën braziliane për më shumë se dy dekada. Ai:
Erdhën në pushtet për herë të parë në vitin 1930, pas një grushti shteti që përmbysi qeverinë federale.
Shërbeu si udhëheqës autoritar nga 1930 deri në 1945, duke shpallur regjimin diktatorial të quajtur Estado Novo.
U detyrua të jepte dorëheqjen në vitin 1945, por u rikthye si president i zgjedhur me votë popullore në vitin 1951.
Vargas ishte i njohur për politikat e tij pro punëtorëve, reformat sociale dhe nacionalizmin ekonomik, si dhe për krijimin e kompanisë shtetërore të naftës Petrobras, qëndrim ky që e vuri shpesh në konflikt me interesat elitare dhe ato ndërkombëtare.
Kriza politike dhe presioni për dorëheqje
Në vitin 1954, qeveria e Vargas po përballej me një krizë politike të thellë:
Ekonomia braziliane po vuante nga inflacioni dhe pakënaqësia publike.
Ishte nën presion të fortë nga ushtria dhe mediat, të cilat e akuzonin për korrupsion dhe përfshirje në atentate politike.
Kriza u intensifikua kur një atentat ndaj gazetarit Carlos Lacerda, kritik i fortë i Vargasit, vrau oficerin e sigurisë së tij. U zbuluan lidhje të dyshimta mes atentatorëve dhe rrethit të brendshëm të presidentit, gjë që shkaktoi tronditje të madhe.
Nën presion të jashtëzakonshëm për të dhënë dorëheqjen – sidomos nga ushtria – Vargas zgjodhi një rrugë tjetër.
Vetëvrasja dhe pasojat e saj
Mëngjesin e 24 gushtit 1954, Getúlio Vargas u qëllua me armë në zemër në dhomën e gjumit të tij në Pallatin Catete. Trupin e gjeti djali i tij, i cili njoftoi menjëherë familjen dhe zyrtarët.
Rreth dy orë më vonë, një letër vetëvrasjeje u gjet dhe u lexua në radion kombëtare. Ajo përfundonte me fjalët:
“Unë largohem nga jeta për të hyrë në histori.”
Letra u bë një manifest emocional, duke e paraqitur vetëvrasjen si një akt sakrifice për popullin brazilian kundër forcave që kërkonin rrëzimin e tij.
Reagimi kombëtar dhe pasardhja
Vdekja e Vargas shkaktoi tronditje dhe revoltë në mbarë Brazilin. Mijëra njerëz dolën në rrugë, duke qarë, protestuar dhe duke i bërë homazhe.
Familja Vargas refuzoi një funeral shtetëror, si një shenjë proteste ndaj mënyrës se si ai ishte shtyrë drejt vetëvrasjes.
Presidenti i ri, João Café Filho, shpalli ditë zie zyrtare kombëtare dhe kërkoi qetësi kombëtare.
Trashëgimia politike
Getúlio Vargas mbetet një nga figurat më të ndërlikuara në historinë politike të Brazilit:
Përkrahësit e tij e kujtojnë si “babai i të varfërve”, mbrojtës i punëtorëve dhe arkitekt i shtetit modern brazilian.
Kundërshtarët e tij e kritikojnë për tendencat autoritare dhe mungesën e llogaridhënies.
Vetëvrasja e tij jo vetëm që ndali përkohësisht krizën politike, por edhe e forcoi imazhin e tij historik si një martir i popullit, duke ndikuar në drejtimin që mori politika braziliane për dekada më pas.
Përgatiti: L.Veizi
