Helene Rosenthal
Nuk duhet të isha habitur nga ajo që audiologia po na thoshte mua dhe burrit tim. Humbja e dëgjimit ekziston në familjen time. Nëna ime ishte thellësisht e shurdhër, ashtu si edhe gjyshi dhe xhaxhallarët e mi. Megjithatë, kur na u tha se vajza jonë kishte një humbje dëgjimi mesatare deri të rëndë dhe se do të duhej të mbante aparate dëgjimi gjithë jetën, u ndjeva sikur më kishte goditur një autobus. Ishte sikur kisha vdekur.
Ishte viti 1996, dhe ne ishim ulur në një zyrë të thjeshtë mjekësore në qendër të Nju Jorkut. Nuk ishte një ambient i ngrohtë e i rehatuar si ai i pediatres sonë – nuk kishte figura dinosauri në mure apo lojëra të shpërndara gjithandej. Nuk kishte ulëse të buta për fëmijët. Dhoma e konsultimit ishte e errët, me një llambë fluoreshente që dridhej, një tavolinë metalike dhe disa karrige druri. Qendra ishte një organizatë jofitimprurëse që kujdesej për njerëzit me humbje dëgjimi. Çfarë u mungonte në dekor, e kompensonin me misionin e tyre.
Ne ishim aty sepse diçka tek Zoe, vajza jonë dyvjeçare, më kishte bërë të dyshoja. Në shtëpi ajo ishte shpirti i festës, por sa dilnim jashtë bëhej jashtëzakonisht e turpshme. Nuk është simptomë tipike e humbjes së dëgjimit, por me historinë e familjes sime, e dija që mund të ishte.
Unë dhe burri im ishim ulur në tavolinë, dhe Zoe rrinte në prehërin tim. Në atë dhomë pa jetë, ajo ishte shpërthim ngjyrash. Veshur me stilin e saj karakteristik, nga koka te këmbët në rozë, mbante një nga tre fustanet që përdorte çdo javë, i shoqëruar me një fjongo të madhe me shkëlqim që ndriçonte sa herë që ajo rrotullohej (që e bënte vazhdimisht). Ishte thjesht e mrekullueshme.
Ndërsa shikoja audiologen që i vinte aparatet pas veshit, të ngjashme me ato që mbante gjyshi im, qaja. Ajo ishte kaq e vogël, ndërsa këto pajisje mjekësore ngjyrë bezhë dukeshin gjigante. Më vjen turp ta pranoj, por ajo që më erdhi ndër mend ishte: “Kush do ta çojë Zoe-n në mbrëmjen e maturës me këto gjëra të mëdha e të shëmtuara që i dalin nga veshët?”
Audiologia pa fytyrën time dhe tha diçka të thellë, që më ka ndjekur gjithë këto vite:
“Aparatet e dëgjimit bëhen më të vogla, sa më e madhe të bëhet fëmija.”
Atëherë nuk e kuptova çfarë donte të thoshte – apo sa shërim do të sillnin këto fjalë. Në kokë më vinin skena të fëmijëve që do t’i tregonin veshët e Zoe-s dhe do të pyesnin çfarë ishin ato gjëra të shëmtuara – si një reklamë për aftësinë e saj të kufizuar. Kisha frikë se do të bëhej e vetëdijshme, e pastaj e turpëruar për veten. Si të kisha një sferë kristali, e shihja si të rritur të pasigurt, pa aftësi për të krijuar marrëdhënie domethënëse.
Doktoresha i mbajti aparatet pranë veshëve të saj dhe tha: “Shih? Nuk janë kaq të mëdha.” Duhej ta pranoja që kishte të drejtë. Pastaj më dha një pasqyrë dhe më sugjeroi t’i mbaja pranë veshëve të mi – dhe u binda edhe më shumë.
Unë pushova së lëvizuri nervozisht.
Por ajo nuk mbaroi aty.
Hapi një sirtar dhe nxori disa palë aparate dëgjimi. I vendosi në radhë, nga modeli më i vjetër tek më i riu, dhe shpjegoi: “Ja deri ku ka ardhur teknologjia vetëm për katër vjet.” U trondita nga sa më të vogla ishin modelet e fundit. Por nuk ishte vetëm madhësia – ato të rejat dukeshin… të bukura. Si diçka që mund ta kishte dizajnuar Apple.
“Nuk kam asnjë dyshim se teknologjia do të vazhdojë të përparojë,” më siguroi ajo.
Fjalët e saj tingëlluan të vërteta, si në kuptimin e ngushtë, ashtu edhe në atë metaforik. Zoe do të rritej, dhe ato pajisje të mëdha pas veshëve të saj do të bëheshin thuajse të padukshme. Por edhe më tej, ajo gjë e madhe e keqe që mendoja se do ta përcaktonte, do të zbehej në prapaskenë. Zoe gjithmonë do të kishte vështirësi në dëgjim, por, ndërsa unë mësoja ta pranoja, u bë e qartë se kjo do të ishte vetëm një pjesë e jetës së saj. Ajo do të ishte gjithashtu komike, e talentuar në matematikë dhe e bindur se Love Actually është filmi më i mirë ndonjëherë.
Me kalimin e viteve, ajo bisedë me audiologen u bë një kujtesë se kishim bërë gjënë e duhur për vajzën tonë. Vendosja e aparateve të mëdha që në moshën dyvjeçare mund të dukej si humbje, por ndërhyrja e hershme bëri që Zoe të mos vonohej në të folur dhe të mos humbiste faza jetike të zhvillimit dhe socializimit.
Gjashtëmbëdhjetë vjet pasi u ula në atë karrige duke pyetur veten nëse dikush do ta ftonte ndonjëherë vajzën time në mbrëmjen e maturës, Zoe po vishte një fustan të gjatë rozë dhe taka rozë fluoreshente për të shkuar në vallëzim. E vërteta është se nuk kishte të bënte kurrë me mbrëmjen, por me dëshirën time që Zoe të ndihej e pranuar. Fjalët e doktoreshës i përkisnin atij çasti, por vazhduan të kumbojnë për vite të tëra. Sa herë që kap veten duke nxjerrë përfundime ose duke menduar se di si do të reagojnë të tjerët, ndalem dhe kujtoj atë që një audiologe e mençur e të sjellshme tha dikur:
“Aparatet e dëgjimit bëhen më të vogla, sa më e madhe të bëhet fëmija.”
Asgjë nuk është statike dhe gjithçka ndryshon. Edhe kjo nënë jo e përsosur.
*Helene Rosenthal jeton në Nju Jork dhe shkruan për familjet/ Përgatiti për botim: L.Veizi
