I përhapur për mijëvjeçarë dhe i ndjekur nga miliona njerëz në mbarë botën, boksi është ndoshta më i famshmi i sporteve luftarake, të paktën në Perëndim.
1 – SPORT OLIMPIK
Boksi i ka rrënjët në botën antike dhe qysh në shekullin e VII para Krishtit u bë pjesë e disiplinave të praktikuara në Olimpiadë. Në kohët e lashta, ndër të tjera, nuk kishte kategori peshash dhe boksierët luftonin derisa njëri prej tyre u eliminua ose pranoi humbjen. Të gjitha pa brutalitet, por me shumë respekt për kundërshtarin. Diagoras i Rodosit besohet të ketë qenë një nga boksierët më të famshëm të antikitetit. Kronikat thonë se fituesi i Olimpiadës së 79-të në 464 para Krishtit nuk u përkul, nuk u përkul ose u përpoq të shmangte një grusht të vetëm.
2 – ART FISNIK
Tashmë i përcaktuar si “arti fisnik i mbrojtjes” në shekullin e 18-të, boksi modern lindi në 1867, pikërisht kur një fisnik skocez, John Sholto Douglas, Markez i Queensberry, shkroi shumë nga rregullat aktuale. Këto përfshinin kategoritë e peshave, gjatësinë e rrumbullakët, numërimin e dhjetë sekondave pas KO dhe dorezat e detyrueshme.
3 – STILI
Boksierët mund të klasifikohen sipas stileve të ndryshme luftarake: ndër më të njohurit janë luftëtari i jashtëm, një boksier që e vesh kundërshtarin me grushta të shpejta sepse është më i shkathët në lëvizjet e tij (si Muhamed Alì), dhe “flamuri”. “, më i ngadalshëm, por i aftë për të KO kundërshtarin me një goditje të vetme të fuqishme dhe të drejtuar mirë, si Mike Tyson.
4 – DOREZA
Duke folur për dorezat, arsyeja e futjes së tyre në ndeshjet zyrtare ishte e ndryshme nga ajo që mund të mendohej: ata lejuan boksierët të hidhnin grushta të përsëritura në kokë, duke tërhequr një numër më të madh shikuesish se të tjerët. Takime me duar të zhveshura, në të cilat goditjet e tilla ishin të rralla (sepse ishin më vdekjeprurëse).
5 – SA PESHON NJË GRUSHT?
Sipas hulumtimit të kryer në vitin 2014 nga Shoqata Amerikane e Kirurgëve Neurologë, marrja e një grushti në kokë nga një boksier profesionist është shkatërruese: është e barabartë me goditjen nga një top bowling me peshë 9 kg, i cili udhëton me 32 km/h.
6 – NJERIU I PRERË
Përveç trajnerit, i ashtuquajturi ‘cutman’ (fjalë për fjalë, njeriu i prerë) po ndihmon boksierin gjatë ndeshjes. Roli kryesor? Të menaxhojë më mirë traumat e shumta fizike (prerje, hemorragji dhe mavijosje) që pëson boksieri gjatë ndeshjes, duke e bërë atë të aftë të vazhdojë ‘luftën’.
7 – PA MJEKËR DHE MUSTAQE
Rregullore të ndryshme zyrtare (përfshirë atë të Federatës Italiane të Boksit) i ndalojnë boksierët të mbajnë mjekër ose mustaqe , me përjashtime të rralla. Pas këtij ndalimi fshihet një arsye praktike: të shmanget që “ngurtësia” e mjekrës apo e mustaqeve të kontribuojë në ndonjë prerje apo dëmtim të kundërshtarit në rast kontakti mes dy trupave.
8 – AKSESOR
Një nga shpikjet më të rëndësishme në boks ishte ai i mbrojtësit të gojës, një aksesor i aftë për të mbrojtur dhëmbët dhe mishrat e dhëmbëve të atletëve, që i nënshtrohen traumave të vazhdueshme. E shpiku atë, në vitin 1902, një dentist londinez i quajtur Jack Marles, ndërsa boksieri i parë që e veshi në ring ishte britaniku Ted “Kid” Lewis, në vitin 1913.
9 – NDESHJA MË E GJATË
Lufta e boksit më e gjatë se kurrë u luftua më 6 prill 1893 në New Orleans, mes amerikanëve Andy Bowen dhe Jack Burke. Kohëzgjatja e saj? 7 orë e 19 minuta, për gjithsej 110 raunde. Përfundimisht, arbitri e mbylli ndeshjen dhe asnjë sportist nuk mundi të mbizotëronte.
10 – MË E SHKURTËR
Një luftë boksi mund të zgjasë disa minuta ose … edhe më pak. Në vitin 1947, gjatë garës së famshme të Dorezave të Artë, në Minneapolis (SHBA), u deshën vetëm 4 sekonda para se Mike Collins të rrëzonte kundërshtarin e tij, një Pat Brownson, një rekord ende i pamposhtur sot.
