Më 20 qershor 1900, Baron Eduard von Toll, një shkencëtar dhe eksplorator baltiko-gjerman në shërbim të Rusisë, u nis nga Shën Petersburgu në bordin e anijes Zarya, duke udhëhequr një ndër ekspeditat më ambicioze polare të kohës: Ekspedita Polare Ruse 1900–1902. Qëllimi i saj ishte të eksploronte Oqeanin Arktik, në veçanti zonën në veri të Ishujve të Re Siberiane, si dhe të gjurmonte ekzistencën e një toke të mistershme, të njohur si Toka e Sanikovit – një masiv toke legjendar që mendohej se ndodhej në veri të Arktikut siberian.
Qëllimi i ekspeditës
Ekspedita u organizua nga Akademia e Shkencave e Shën Petersburgut dhe kishte objektiva të shumta:
-Studimi shkencor i Arktikut siberian, përfshirë gjeologjinë, klimën dhe florën/faunën.
-Hartëzimi i zonave të paeksploruara në veri të Ishujve të Re Siberiane.
Gjetja e “Tokës së Sanikovit”, një copë toke që disa raporte të hershme (përfshirë ato të eksploratorit Jakov Sanikov) pretendonin se ishte parë në horizont përtej ishujve Kotelny.
Anija Zarya dhe udhëtimi i vështirë
Anija Zarya (që do të thotë “Agimi”) ishte një ish-anije ushtarake e përshtatur për udhëtime në akujt polarë. Ajo u pajis me laboratorë shkencorë dhe materiale të shumta kërkimore. Së bashku me një grup prej mbi 20 shkencëtarësh dhe marinarësh, Baron Toll filloi udhëtimin e gjatë drejt veriut të largët të Siberisë.
Ekspedita u përball me vështirësi ekstreme: kushte të egra atmosferike, akull të dendur, mungesë furnizimesh dhe izolim total për periudha të gjata.
Zhdukja misterioze e Tollit
Në verën e vitit 1902, kur Zarya ishte bllokuar nga akulli pranë Ishullit Bennett, Toll mori një vendim të guximshëm: ai u nis së bashku me tre anëtarë të tjerë të ekuipazhit nëpër akujt e detit me slita dhe kajakë për të arritur në ishull dhe për të vazhduar kërkimin për Tokën e Sanikovit. Ai nuk u kthye më kurrë. Më vonë, ekspedita e shpëtimit e organizuar nga Aleksandër Kolçak (i njohur më pas si lider ushtarak gjatë Luftës Civile Ruse) arriti të gjente vetëm disa sende personale të Tollit në Ishullin Bennett, por trupat e tij nuk u gjetën kurrë.
Trashëgimia
Ekspedita e Baron Tollit përfaqëson një kapitull dramatik dhe heroik të eksplorimeve polare në fillimshekullin XX. Ajo dha kontribute të rëndësishme në gjeologji, meteorologji dhe hartografi të zonave arktike siberiane, megjithëse qëllimi kryesor – gjetja e Tokës së Sanikovit – mbeti i paarritur dhe ndoshta mitik.
Përgatiti: L.Veizi
