Më 6 korrik 1919, një balonë ajrore britanike me emrin R34 u ul në Mineola, Long Island, pranë Nju Jorkut, duke përfunduar me sukses udhëtimin e parë ajror transatlantik nga Evropa në Amerikë me një mjet fluturues të kontrolluar. Kjo ishte hera e parë në histori që një mjet ajror jo vetëm përshkonte oqeanin, por e kalonte në të dy drejtimet, duke demonstruar mundësinë reale të udhëtimit ajror ndërkontinental.
Çfarë ishte R34?
R34 ishte një balonë ajrore e ngurtë, pjesë e një klase të ndërtuar sipas modelit të famshëm gjerman Zeppelin. E ndërtuar nga Royal Naval Air Service në Britaninë e Madhe, ajo ishte mbi 196 metra e gjatë, mbante pesë motorë dhe kishte një kapacitet të konsiderueshëm për pasagjerë, mallra dhe karburant. Pavarësisht se u projektua për përdorim ushtarak gjatë Luftës së Parë Botërore, ajo nuk ishte gati për përdorim deri në përfundimin e luftës, prandaj nuk mori pjesë në luftime.
Pas armëpushimit të vitit 1918, autoritetet britanike vendosën ta shfrytëzonin R34-n për një mision historik paqeje: të përshkonte Oqeanin Atlantik dhe të arrinte në Amerikë, për të treguar fuqinë e teknologjisë ajrore britanike dhe për të forcuar lidhjet me SHBA-në.
Udhëtimi historik: nga Skocia në Nju Jork
Nisja: R34 u nis më 2 korrik 1919 nga East Fortune, pranë Edinburgut të Skocisë.
Fluturimi: Ajo udhëtoi për 108 orë (rreth 4 ditë e gjysmë) përmes erërave të forta dhe stuhive të Atlantikut, me një ekuipazh prej 30 vetash, duke përfshirë inxhinierë, teknikë dhe oficerë.
Mbërritja: Më 6 korrik, ajo u ul në Mineola, Long Island, për t’u pritur si një ngjarje madhore nga mediat dhe autoritetet amerikane.
Për më tepër, R34 fluturoi përsëri për në Britani më 10 korrik, duke u kthyer në mjetin e parë ajror që kaloi Atlantikun në të dy drejtimet, me sukses të plotë.
Simbolikë dhe rëndësi historike
Ky udhëtim ishte shumë më tepër se një eksperiment teknik. Ai përfaqësonte:
Kapërcimin e frikës ndaj distancave të mëdha ajrore, që deri atëherë përdoreshin vetëm për qëllime lokale ose ushtarake.
Hapin e parë drejt aviacionit civil ndërkontinental, që do të merrte hov dekada më vonë me linjat ajrore transatlantike.
Një demonstrim propagandistik i fuqisë britanike në periudhën e pasluftës, në garë me SHBA-të dhe Francën për dominim teknologjik.
Udhëtimi i R34 u quajt shpesh “Lusitania e ajrit”, duke nënkuptuar një kapërcim të Atlantikut jo nëpër ujë, por nëpër qiell.
Kur teknologjia u ngjit mbi retë
Balonat ajrore si R34, pavarësisht suksesit, kishin kufizime: ishin të ngadalta, të rrezikshme ndaj motit dhe të vështira për t’u manovruar. Me kalimin e viteve, avionët me krahë të ngurtë (si Douglas DC-3 apo më pas Boeing 707) do të zëvendësonin këtë epokë të ngadaltë por romantike të udhëtimeve ajrore.
Megjithatë, R34 mbetet një monument i guximit teknik dhe kurajos njerëzore, një kapitull i lavdishëm në historinë e aviacionit që hapi rrugën për botën që njohim sot – ku përshkimi i oqeanit përmes ajrit është bërë diçka e zakonshme.
Nëse dëshiron, mund të përgatis një version të këtij teksti në stilin e një kronike letrare, të përshtatshëm për botim ose prezantim në një rubrikë historike.
Përgatiti L.Veizi
