Eglantina Gjermeni, kryetarja e Nënkomisionit Parlamentar për Barazi Gjinore në Shqipëri, ishte folësja kryesore në eventin “Investime të zgjuara: Financimi i barazisë gjinore”, i mbajtur gjatë 25 vjetorit të Platformës së Veprimit në Pekin. Takim rishikimi rajonal për rajonin e komisionit ekonomik të KB për Evropën (UNECE). Kjo ngjarje e rëndësishme u zhvillua në Gjenevë midis 29-30 Tetorit 2019.
Në këtë eveniment, Gjermeni ndau përvojën e Shqipërisë në zbatimin e nismave të përgjegjshme gjinore, dhe pse buxhetimi i përgjegjshëm ndaj gjinisë i jep grave një arsye për të shprehur nevojat e tyre dhe për t’i mbajtur qeveritë e tyre përgjegjëse.
Intervista e plotë:
Cilat konsiderohen si praktikat më të mira në buxhetimin me përgjegjësi gjinore në Shqipëri?
Buxhetimi i përgjegjshëm gjinor është një iniciativë relativisht e re në Shqipëri. Angazhimi i plotë i qeverisë që kemi pasur për adresimin e pabarazive gjinore ndihmoi në krijimin e të gjitha kornizave të nevojshme ligjore dhe institucionale. Buxhetimi i përgjegjshëm gjinor filloi me mbështetjen e UN ëomen në fusha të ndryshme: në kujdesin shoqëror dhe shëndetësor, në adresimin e dhunës ndaj grave dhe kujdesin në shtëpi. Këto kanë qenë nisma më të vogla që kanë ndikuar tek gratë dhe në adresimin e pabarazisë gjinore në përgjithësi. Duke u rritur nga viti 2015, tani kemi 35 programe brenda ministrive të ndryshme që kanë nisma të buxhetimit gjinor. Unë mendoj se është një fillim i mirë dhe ne duhet të vazhdojmë ta bëjmë këtë.
Cilat kanë qenë pengesat në zhvillimin e praktikave të mira në buxhetimin me përgjegjësi gjinore?
Përveç përmirësimit të kornizës ligjore dhe iniciativave konkrete, në të njëjtën kohë, ne kemi trajnuar dhe ndërtuar kapacitetet e stafit të administratës publike në mënyrë që të kuptojmë, dhe së dyti, me të vërtetë t’i zbatojmë këto nisma. Edhe kështu, ne prapë u përballëm me disa sfida. Kuptuam se kemi nevojë për më shumë të dhëna gjinore, jo vetëm në vendin tonë, por edhe në Ballkanin Perëndimor. Ne gjithashtu duhet të përdorim të gjitha të dhënat e mbledhura për hartimin e politikave ose matjen e ndikimit. Për iniciativat tona në buxhetimin gjinor, ne gjithmonë u përpoqëm të ndërthurim njohuritë në lidhje me barazinë gjinore dhe njohuritë mbi menaxhimin fiskal ose financiar. Ne duhet t’i rrisim këto marrëdhënie plotësuese duke ndërtuar kapacitete dhe duke nxitur më shumë ekonomistët që janë feministë.
A mund të plotsojë buxhetimi i përgjegjshëm gjinor nevojat e burrave dhe grave në mënyrë të barabartë?
Kur flasim për adresimin e nevojave të grave, kjo nuk mund të bëhet vetëm përmes diskutimeve ose vetëm përmes pjesëmarrjes së grave në vendimmarrje, gjithashtu na duhen para dhe burime. Në fund të ditës, çfarë është buxhetim i përgjegjshëm gjinor? Është, në të vërtetë, një mjet për të fuqizuar gratë, në mënyrë që të zvogëlohet pabarazia, e cila vazhdon të vazhdojë në shoqërinë tonë, dhe të ndajë burime financiare për gratë që kanë qenë të padukshme deri tani.
Cilat janë parakushtet për të pasur politika më të ndjeshme ndaj gjinisë?
Unë mendoj se përveç angazhimit politik, një faktor tjetër i rëndësishëm është pjesëmarrja e grave në nivelin e vendimmarrjes. Në Shqipëri, pothuajse 30 përqind e njerëzve në parlament janë gra. Dhe, më shumë se 50 përqind e atyre që janë në qeveri janë gra. Ne kemi shumë gra në këshillat lokale, dhe të gjitha gratë në këto pozicione janë të hapura dhe të ndjeshme ndaj zbatimit të nismave apo programeve të buxhetimit gjinor të përqendruar në fuqizimin e grave. Pra, pasi që ekziston angazhim politik, pasi që ka një përqindje të lartë të grave në vendimmarrje, dhe ka një përmirësim të kornizës ligjore dhe institucionale për barazinë gjinore, ne po punojmë hap pas hapi për promovimin e mëtejshëm të buxhetimit të përgjegjshëm gjinor nisma që kanë filluar tashmë. Ne po përpiqemi gjithashtu t’i zgjerojmë ato në fusha të tjera të ekonomisë sonë. Është një sfidë e madhe dhe ne po fillojmë me hapa të vegjël.
Cili është mesazhi juaj për ata që nuk dëshirojnë të promovojnë politika të ndjeshme gjinore?
Ne duhet të sfidojmë stereotipet gjinore, për t’u siguruar që politikanët, zyrtarët e qeverisë dhe njerëzit të shohin se ekziston pabarazia gjinore. Unë mendoj se përfaqësuesit e shoqërisë civile, aktivistët e të drejtave të grave, hulumtimet e grave duhet të sjellin të dhëna që tregojnë pabarazinë gjinore së pari për t’i bërë ata të vetëdijshëm se ekzistojnë këto probleme dhe për të llogaritur kostot e, për shembull, dhunën në familje. Ky lloj i të dhënave do t’i bëjë njerëzit të mendojnë. Kjo është mënyra më e fortë për të sfiduar stereotipet tradicionale. Rritja e pjesëmarrjes së grave në të gjitha nivelet në vendimmarrje është një garanci që këto reforma dhe legjislacion do të jenë më të ndjeshme ndaj gjinisë dhe do të adresojnë nevojat e më shumë grave.
Ne gjithashtu duhet t’i kujtojmë qeveritë tona herë pas here se ata kanë bërë angazhime dhe kjo një mënyrë për t’i kujtuar ata që jetojnë në një botë globale dhe ata kanë angazhime për barazi. Gjëja tjetër është t’i përfshini ata dhe t’i ndihmoni ata të mësojnë nga përvojat e të tjerëve.
vojat e të tjerëve./Fjala.al
