Në harkun e një muaji, Mbretëria e Bashkuar është transformuar përtej njohjes. Dhe shumica prej nesh nuk kanë pasur kohë të ndalen dhe të mendojnë çfarë po ndodh
Nga Jon Kelly/BBC
Një pasdite e së premtes, kur Mbretëria e Bashkuar ishte një vend tjetër, një shul u vendos në derën e një pub-i. Një mesazh ishte shkruar me shkronja kapitale: “Fatkeqësisht një klient që na vizitoi ka dalë pozitiv për koronavirusin”, thuhej aty. “Pra, si masë paraprake ne po mbyllim për një pastrim të plotë e të thellë. Pubi ishte i vendosur përgjatë një rruge të qetë dhe të ngushtë pak jashtë Haslemere në Surrey. Pacienti që kishte shkuar atje jetonte diku në qark. Ndryshe nga rastet e mëparshme britanike të zbuluara deri në atë pikë – ai ishte 20 vjeç – ai nuk kishte qenë jashtë vendit kohët e fundit. Me aq sa dikush e dinte, ai ishte i pari që kapi virusin brenda Britanisë së Madhe.
Në të njëjtën ditë, 28 shkurt 2020, erdhi një tjetër rifreskim i lajmeve. Një moment historik i zymtë. Një burrë britanik që ishte infektuar në anijen e lundrimit Diamond Princess u bë qytetari i parë në Mbretërinë e Bashkuar që vdiq, në Japoni, nga Covid-19.
Atë pasdite, fëmijët ishin akoma në klasa dhe të rriturit ishin akoma në punë. Njerëzit shtrënguan duart, u përqafuan dhe u puthën. Në mbrëmje, ata shkuan në restorante ose në pube. Disa vizituan të afërmit e moshuar. Ata u mblodhën në grupe dhe u shoqëruan me banorët e familjeve të tjera.
Ndërsa vazhdoi fundjava, tifozët e futbollit u futën në stadium. Adhuruesit u mblodhën në kisha, xhami, tempuj dhe sinagogë.
Ju mund të dilnit jashtë për aq kohë sa ju pëlqente, nëse nuk u prishte pune shiu. Në raftet e supermarketeve, letra higjienike dhe paracetamoli ishin të bollshme. Stuhitë e fundit kishin sjellë përmbytje të mëdha të vendit, por për shumicën e britanikëve, jeta vazhdoi ashtu si gjithmonë dhe në dukje gjithmonë. Sa i përket kësaj, përshkruan një mënyrë jetese britanike, sidoqoftë, ajo ishte ajo që pushoi së ekzistuari plotësisht brenda vetëm disa javësh.
Ndryshimet nuk ndodhin pa probleme, në hapa të qëndrueshëm, mezi të dukshëm. Në vend të kësaj, ndjenja e Britanisë së Madhe për atë që ishte normale zhvendosej në lëvizje të papritur, sikur të ishte një trokitje e fortë.
Më 28 shkurt 2020 njerëzit në Mbretërinë e Bashkuar tashmë e vunë në dukje shpërthimin. Do të ishte e vështirë të injorohen plotësisht titujt për ato që po ndodhte në Kinë, Korenë e Jugut, Iran dhe Itali. Rastet e para të konfirmuara në mesin e udhëtarëve që ktheheshin në Britani të Madhe kishin ardhur qysh në janar, por gjithsesi dukej e mundur që ta konsideroja këtë si diçka që po ndodhte, për pjesën më të madhe, një rrugëdalje. Jo çdo faqe e parë e gazetës që të premten në mëngjes u hap me Covid-19. Daily Mail merrej me sagën e Harry dhe Meghan, Daily Express me bisedimet e Brexit – por shumica e tyre e bëri. Në javën e fundit të muajit, 442,675 thirrje telefonike u bënë në linjën NHS jo-emergjente 111. Njerëzit nuk ishin akoma në panik, por një ndjenjë e përgjithësuar e ankthit të nivelit të ulët ishte kudo.
Deri në 1 Mars, virusi kishte arritur në katër qoshet e Mbretërisë së Bashkuar – rastet ishin zbuluar në Angli, Irlandë Veriore, Skoci dhe Uells. Dy ditë më vonë, me numrin e përgjithshëm në 51, Kryeministri Boris Johnson nisi Planin e Veprimit të qeverisë ndaj Koronavirusit. Përhapja u shpall një “incident i nivelit të katër”.
Deri në një të pestën e fuqisë punëtore mund të jenë të sëmurë në kulmin e tyre, paralajmëroi kryeministri. Shkollat mund të duhet të mbyllen dhe mbledhjet në shkallë të gjerë të zvogëlohen. Sado seriozisht dikush ta merrte vërejtjen, ishte akoma e vështirë të vizualizohej. Të nesërmen, një grua rreth të 70-ve u bë personi i parë që vdiq brenda MB, pasi testoi pozitivisht për virusin. Raportet e para të shitjes së dezifektuesve të duarve në supermarkete u botuan.
Çdo ditë numri i rasteve të konfirmuara rritet – 115 deri më 5 Mars, 206 deri më 7 Mars, 273 deri në 8 Mars. Më 11 mars, ditën kur Organizata Botërore e Shëndetit shpalli një pandemi, Liverpool FC priti Atletico Madrid – të cilët tashmë po luanin lojërat e tyre në shtëpi pas dyerve të mbyllura.
Kishte shqetësime nëse ishte një ide e shkëlqyer për të lejuar 3,000 përkrahësit spanjollë të fluturonin në një qytet të madh britanik, ku ata do të hanin, pinin, përziheshin dhe flinin. Kushdo që ka në plan të fluturojë jashtë MB ishte duke e rishqyrtuar.
Një tjetër kthesë ishte e menjëhershme.
Një ditë më pas, komiteti i ekspertëve shkencorë të qeverisë rishikoi modelimin e numrit të mundshëm të vdekjeve. Shifrat, sipas Sunday Times, ishin “copëtuese”. Nëse asgjë nuk do të bëhej, do të kishte 510,000 vdekje. Sipas strategjisë ekzistuese të “zbutjes” – për të mbrojtur më të prekurit duke i lënë të gjithë të vazhdonin punët e tyre normalisht – do të kishte një çerek milion.
Në një konferencë për shtyp, Kryeministri tha se kushdo që të ka një kollë të vazhdueshme ose ethe të izolohej. Udhëzimet e tij erdhën me një paralajmërim se “shumë më tepër familje do të humbasin të dashurit para kohës së tyre”. Ishte tronditëse.
Të premten në 13 Mars, Maratona e Londrës, Premier League dhe English League, si dhe zgjedhjet lokale të Majit u shtynë të gjitha. Skocia pati vdekjen e saj të parë në lidhje me koronavirusin.
E shtuna 14 dhe e diela 15 Mars ishte fundjava e fundit relativisht normale. Ju nuk mund të shikoni futbollin e ligës, por mund të dilnit në pijetore. Dezifektues duarsh nuk kishte më në raftet e ndonjë supermarketi, por mund t’u tregoni miqve tuaj për planet tuaja për të praktikuar “distancimin shoqëror” nëse i takoni ato në rrugë.
Njerëzit po shikonin Italinë, Francën dhe Spanjën, të cilat tashmë kishin hyrë në bllokim dhe pyesnin veten nëse Britania e Madhe do të bënte të njëjtën gjë. Vullnetarët filluan të formojnë grupe të ndihmave të ndërsjella për të shpërndarë ushqim dhe ilaçe për njerëzit në nevojë që izoloheshin.
Ndjenja e fundit ishte pikërisht ajo lloj gjëje që këshilltarët e qeverisë ishin më të shqetësuar. Të hënën në 16, kryeministri këshilloi kundër udhëtimeve “jo të domosdoshme”, u bëri thirrje njerëzve të shmangin klubet dhe të punojnë nga shtëpia.
Në të gjithë vendin, tavolinat e kuzhinës u pastruan për të hapur vendin e laptopëve. Falë Skype dhe aplikacionit të takimeve virtuale, punonjësit e jakave të bardha, filluan të marrin një pamje të dekorit të brendshëm të kolegëve të tyre. Ata që nuk mund të bënin punët e tyre si kjo, pyesnin veten se si dreqin do të duhej të fitonin para dhe të qëndronin të sigurt.
Më 17 mars, qeveria filloi të zhvillojë konferenca të përditshme për shtyp – ngjarje që së shpejti do të bëhen shikime të rregullta për familjet nervoze. Vetëm gjashtë ditë pasi prezantoi buxhetin e tij, Kancelari, Rishi Sunak, njoftoi 300 miliardë garanci kredie – një zgjerim i madh i ndërhyrjes së shtetit në ekonomi nga një qeveri konservatore.
Ende kishte thirrje për të bërë më shumë për të ndaluar britanikët të infektonin njëri-tjetrin. Të nesërmen, shumica e nxënësve të shkollës u thanë që nuk do të ktheheshin në klasat e tyre deri në njoftimin e mëtejshëm. Provimet, përshëndetjet e shokëve të klasës dhe mësuesve tani nuk do të ndodhnin kurrë.
Por, megjithëse në Mbretërinë e Bashkuar u ishte thënë që të mos shkonin në restorante, kafene dhe pijetore, shumë restorante, kafene dhe baret mbetën të hapura. Ata ishin më të qetë se zakonisht por disa klientë ende i frekuentonin. Në mbrëmjen e së Premtes 20 mars, Kryeministri – i cili në një karrierë të gjatë si kolumnist i gazetave kishte demonstruar me këmbëngulje instinktet liberale – porositi që restorantet, kafenetë dhe baret të mbyllen, një masë që edhe në momentet më të errëta të Luftës së Dytë Botërore do të kishte qenë pamendueshme.
Për pjesën më të madhe të fundjavës që pasoi, kishte diell të ndritshëm dhe njerëzit derdheshin jashtë për të përfituar nga opsioni i fundit i kohës së lirë që ishte e hapur për ta. Por kur u dyndën nëpër parqe apo dhe në majën e Snoudon, kjo u dënua gjerësisht. Kjo nuk ishte mënyra se si funksiononte “distancimi shoqëror” – që konsiderohet si detyrë sociale e secilit.
Bllokimi po vinte.
Të hënën në 23 në 20:30, ekranet e televizionit e treguan kryeministrin të ulur pas një tryeze. Ai ishte gati të njoftonte disa nga kufizimet më drakoniane për lirinë individuale që Mbretëria e Bashkuar kishte parë ndonjëherë.
Ju mund të dilni nga shtëpia vetëm një herë në ditë, të udhëtoni për në punë kur është absolutisht e nevojshme dhe të bëni pazar vetëm për sendet thelbësore. Ju duhet të qëndroni dy metra larg nga njerëzit me të cilët nuk keni jetuar. Ju nuk do të mblidheni në publik në grupe më të mëdha se dy veta.
U thanë njerëzve britanikë që të shmangin kontaktin njerëzor kur u duhej më së shumti.
Me mbërritjen e fundjavës, kishte më shumë se 537,000 raste të konfirmuara në 175 vende. Më shumë se një e katërta e të gjithë njerëzve në planet jetonin nën një lloj kufizimesh në kontaktin dhe lëvizjet e tyre shoqërore. Jeta britanike ishte shndërruar aq në mënyrë dramatike dhe aq shpejt, saqë nuk do të kishe kohë të merrej dikush me të. Më 28 shkurt, Excel Center në Londër kishte qenë në pritje të The Baby Shoë, “ngjarja më e madhe e prindërve në Mbretërinë e Bashkuar”. Një muaj më vonë, vendi ishte një spital gjigand fushor bosh.
Kjo nuk ishte normale.
Historiani Lord Peter Hennessy parashikoi që, në të ardhmen, Britania e pasluftës do të cilësohet si “para koronës dhe pas koronës”.
Para 28 shkurt, Mbretëria e Bashkuar ishte akoma e portretizuar si një vend i ndarë nga Brexit, me britanikë të rinj, mitropolitanë nga njëra anë, dhe homologët e tyre më të vjetër në qytete dhe fshatra nga ana tjetër. Se shpejti u duk një anakronizëm. Njerëzit e moshuar ishin më të rrezikuar dhe ata në moshë pune, në NHS dhe profesionet e tjera kryesore, ishin atje për t’i provuar dhe shpëtuar ata. Të gjithë ishin në këtë bashkë.
Kornizimi i debatit politik që nga viti 2016 dukej jo adekuat për realitetin e ri. Koronavirusi nuk do të mposhtet nga një sulm populist ndaj elitave. Më shumë se kurrë, Mbretëria e Bashkuar kishte nevojë për ekspertë për të udhëhequr rrugën. Por ekspertët kishin nevojë edhe për masat – nëse shumica e popullsisë nuk vepronte, atëherë Covid-19 nuk mund të ndalet.
Fillimisht, bllokimi ishte menduar të zgjasë tre javë. Por një muaj nga 28 shkurti, Mbretëria e Bashkuar po vendos për një kohë të gjatë, me kryeministrin, sekretarin e shëndetësisë dhe princin kandidat per fronin, të gjithë kane rezultuar pozitivisht për virusin.
Ju kujtohet udhëtimi juaj i fundit në palestër, pija e fundit që keni pasur në një kafene apo një pijetore, hera e fundit që keni përqafuar mamanë ose gjyshen tuaj. Ju mendoni për jetën që keni marrë si të mirëqenë dikur. Ju pyesni veten nëse do të kthehet ndonjëherë.
Pergatiti: B.Gj/ Fjala.al
